Hoe Versterk je de Lokale Economie met een Circulaire Voedselstrategie?
Het artikel samengevat:
Impact: Voedselcoöperaties versterken de lokale economie, verkorten voedselketens en vergroten de veerkracht van regio’s.
Wat kun je doen? Ga langdurige partnerschappen aan met coöperaties en zet structurele overlegtafels op tussen boeren, coöperaties en maatschappelijke organisaties.
Wat doen anderen? Veel provincies en gemeenten stimuleren voedselinitiatieven. Zo begeleidt de provincie Overijssel met Stichting De Ulebelt voedselcoöperaties bij de opstart.
Waarom een Circulaire Voedselstrategie?
De oorlog in Oekraïne, stijgende grondstofprijzen en klimaatverandering maken duidelijk hoe kwetsbaar ons huidige voedselsysteem is. Extreem weer en geopolitieke spanningen zorgen voor onzekerheid over voedselprijzen, aanvoer en kwaliteit. Terwijl de wereldbevolking blijft groeien, neemt de druk op landbouwgrond, water en energie verder toe.
We moeten dus actief nadenken over hoe we ons voedselsysteem moeten (her)inrichten. De EU wil naar een circulair voedselsysteem: de hoeveelheid afval geminimaliseerd, zo veel mogelijk (rest)producten gerecycled, korte ketens versterkt en zo min mogelijk impact op onze planeet. Onderzoek van Wageningen University (WUR) laat zien dat een volledig circulaire landbouw tot 71% minder akkerbouwgrond vraagt en 29% minder broeikasgassen per inwoner uitstoot – terwijl er nog steeds voldoende gezond voedsel wordt geproduceerd.
Een circulaire voedselstrategie maakt het mogelijk om integraal te werken aan klimaat, gezondheid, sociale cohesie, economie en leefomgeving. Dit voorkomt versnippering tussen verschillende afdelingen en zorgt voor meer efficiënte besteding van gemeentelijke middelen. Het verbindt wat vaak gescheiden is: gezondheid, sociale cohesie, duurzaamheid en de lokale economie.
Wat levert het op?
- Economische veerkracht Minder afhankelijkheid van import en meer lokale werkgelegenheid in landbouw, verwerking en logistiek. Midden-Drenthe combineert circulaire landbouw met ecologische en economische gebiedsontwikkeling in de voedselvisie. Ze leggen voedselbossen aan en bieden gezonde voeding in scholen en zorginstellingen met de producten van lokale producenten.
- Gezond, eerlijk, duurzaam en betaalbaar lokaal voedselsysteem met minder transportkilometers, minder voedselverspilling, meer hergebruik van biomassa. Zo stelt Almere zich in haar voedselstrategie het doel om de voedselverspilling van consumenten en bedrijven te reduceren en hergebruik van organische restromen te stimuleren via (educatieve) projecten zoals The Waste To Success en Buitengewoon Almere , buurtmoestuinen en samenwerking met horeca zoals het initiatief Too Good to Go.
- Sterkere positie voor boeren Betere prijsafspraken en meer afzetkanalen in de regio. Het initiatief Boer in de Buurt is onderdeel van de Amsterdamse voedselstrategie en verhoogt de zichtbaarheid van boeren en tuinen met een campagne, website en open dagen.
Hoe ga je aan de slag?
1
Inventariseer initiatieven en kansen
Breng bestaande projecten en netwerken in beeld. Van voedselbossen tot voedselraden. Neem een kijkje op Knollen voor Citroenen, een kennisbank voor sociale initiatieven en bedrijven binnen de korte voedselketen in Nederland.
2
Organiseer een gezamenlijke markt- of themadag
met lokale producenten en instellingen. En gebruik gemeentelijke communicatiekanalen om inwoners te informeren over lokale afzetpunten en initiatieven. Altena helpt inwoners gezonder eten met meer lokaal voedsel, circulair ondernemerschap en ketensamenwerking. De gemeente realiseert dit met marktplekken voor lokale producten en een regionale voedselhub.
3
Betrek interne afdelingen om ambities te bepalen
Plan samen met ruimtelijke ordening, gezondheid, economische zaken en duurzaamheid een sessie om prioriteiten te kiezen. Bijvoorbeeld gezondheid, korte ketens, circulaire verwerking of voedselonderwijs. Zo benadrukt de gemeente Ede het belang van voedselbeleid niet beperken tot de enkele ambtenaren die er specifiek mee bezig zijn.
4
Werk samen met externe partners
Nodig agrariërs, ondernemers, onderwijs, zorginstellingen en maatschappelijke organisaties uit om een gezamenlijke strategie te bepalen. En leg afspraken vast in omgevingsvisies, uitvoeringsagenda’s en inkoopbeleid. Zo verbindt de gemeente Amsterdam met de voedselstrategie regionale productie aan stedelijke consumptie. Dit gaat voedselverspilling tegen, verkort transportafstanden van voedsel en moedigt eten van meer plantaardige eiwitten aan. Hiervoor werkt ze samen met initiatiefnemers, (kennis)instituten, overheden, boeren en bedrijven.
Meer weten?
- Een praktisch handreiking voor gemeenten om op weg te gaan naar een gezond, eerlijk en duurzaam voedselsysteem – Voedselraden NL
- Suggesties aan gemeenten voor duurzaam voedselbeleid.
- Voedsel als strategisch beleidsinstrument voor gemeenten.
- Thesis Deidre Fereday: Regional food strategies and the implications on spatial justice.
- De transitieagenda biomassa en voedsel gaat over de omslag naar
kringlooplandbouw in 2030.
Connect met de Verschilmakers community of deel circulaire voorbeelden op het Verschilmakersplein.
Doe mee