Van dichtbij: lokaal geproduceerd voedsel voor een robuust voedselsysteem

Lokaal voedsel voor een sterke regio

Lokale voedselproductie versterkt de veerkracht van regio’s. Door korte ketens te stimuleren, houden gemeenten en provincies meer waarde in de regio, verlagen ze de CO₂-uitstoot van transport en vergroten de voedselzekerheid. Steeds meer overheden brengen hun lokale voedselnetwerken in kaart, passen inkoopbeleid aan en maken letterlijk ruimte voor productie, verwerking en verkoop dichtbij huis. Van streekmarkten in Altena tot het ‘Broodje Utrecht’ en korte-keten-aanbestedingen in Overijssel: overal ontstaan initiatieven die laten zien hoe lokaal voedsel bijdraagt aan een robuust, gezond en toekomstbestendig voedselsysteem.

Dit vraagt met name om een duidelijke visie, een netwerk van partners en praktische maatregelen die productie, afzet en logistiek ondersteunen. 

Wat levert het op?

• Lokale economische zelfredzaamheid
  Je verkort de afstand van veld tot vork, vermindert afhankelijkheid van lange internationale ketens en houdt investeringen en werkgelegenheid zo in de regio. Ook worden reststromen lokaal verwaard: bijvoorbeeld groenteoverschotten verwerken tot soepen of sauzen voor lokale scholen of zorginstellingen.
  Groningen stelde een convenant op met 30 partijen. Boerenorganisaties, voedselproducenten, zorginstellingen, onderwijsinstellingen, supermarkten, banken, overheden en belangenorganisaties kiezen voor een structurele afname van regionale producten. Dit biedt een stabiele basis voor boeren en andere leveranciers. 

• Kostenbesparing en efficiëntie
  Kortere ketens verminderen transport- en distributiekosten. Gezamenlijke logistiek voor korte ketens maakt distributie rendabeler, ook voor kleinere producenten.
  Het project Boerenhart Veluwe-IJsselvallei (gemeente Epe) maakt het voor lokale producenten makkelijker om lokaal te leveren, en voor de afnemers aantrekkelijker om lokaal af te nemen.

• Veerkrachtige voedselvoorziening
  Diversiteit in regionale teelt verkleint het risico op mislukte oogsten door klimaatstress. Voorbeelden als agroforestry en teeltrotatie verbeteren bodemstructuur en biodiversiteit. Daarnaast vermindert regionale productie de afhankelijkheid van kwetsbare internationale voedselketens, die gevoelig zijn voor geopolitieke spanningen en klimaatverandering.
  De provincie Noord-Holland startte een experiment met pachtgrond om agroforestry uit te proberen en om ondernemers de kans te geven kennis te maken met het concept. In de pilot werkt de provincie samen met het Louis Bolk Instituut, de gemeente Haarlemmermeer en het onderzoeksprogramma PPS Verdienmodellen Agroforestry (2022-2025).

• Kwaliteit en transparantie
  Lokaal geproduceerd voedsel levert niet alleen versere producten voor scholen, supermarkten en horeca, maar biedt ook meer transparantie over herkomst en productiewijze. Consumenten krijgen inzicht in waar hun voedsel vandaan komt en hoe het geproduceerd wordt, wat het vertrouwen in regionale producten vergroot.  De provincie Overijssel stimuleert dit met de deal ‘Eten uit de regio’, waarbij lokale producten actief worden gepromoot in gemeentelijke en provinciale catering en relatiegeschenken. Zo blijft het geld in de regio, terwijl de transparantie van de herkomst bijdraagt aan een sterker lokaal imago.Gezondheid Lokaal geproduceerd voedsel draagt direct bij aan een gezondere samenleving. Door versere en minder bewerkte producten te consumeren, neemt de voedingswaarde toe en worden bewoners gestimuleerd tot gezondere eetgewoonten. Lokale producten bevatten vaak minder conserveermiddelen en toevoegingen, wat de kwaliteit van het voedsel ten goede komt.

• Gezondheid 

Lokaal geproduceerd voedsel draagt direct bij aan een gezondere samenleving. Door versere en minder bewerkte producten te consumeren, neemt de voedingswaarde toe en worden bewoners gestimuleerd tot gezondere eetgewoonten. Lokale producten bevatten vaak minder conserveermiddelen en toevoegingen, wat de kwaliteit van het voedsel ten goede komt.

Hoe kan je aan de slag?