ACTIVEREN SUPERMARKTEN
De gemiddelde Nederlander komt 2 à 3 keer per week in de supermarkt. Er zijn zo’n 6500 supermarkten in Nederland en dit aantal stijgt al jaren. Dit zijn gemiddeld zo’n 18 supermarkten per gemeente en 540 per provincie. Supermarkten hebben grote invloed op het koop-, eet- en verspilgedrag van de consument. Zij zijn daarmee belangrijke spelers in de voedseltransitie en ook belangrijke spelers in de regionale economie. Je hebt als decentrale overheid echter weinig directe invloed op het aanbod en beleid van supermarkten. Hoe bereik je hen dan toch?
Richt je op de franchiser
Een franchisebedrijf is eigendom van een zelfstandig ondernemer terwijl een filiaal gerund wordt door een groot moederbedrijf. Een zelfstandig (franchise) ondernemer heeft veel meer ruimte om duurzame, lokale en gezondere producten aan te bieden. Zo is de eerste circulaire Jumbo supermarkt in Goor gebouwd door zelfstandig ondernemers Niek en Tijn Leussink.
Wil je met supermarkten aan de slag, zorg er dan voor dat wat jij wilt in de strategie van de supermarkt past (bijvoorbeeld voedselverspilling of eiwittransitie). Zorg er ook voor dat de samenwerking ze niet te veel tijd kost en dat het de supermarkt goede PR oplevert.
Voedselverspilling tegengaan
Voor reststromen van supermarkten (niet verkocht voedsel dus) zijn al een paar oplossingen bedacht. Zo geven supermarkten korting op producten die de THT-datum naderen en kunnen zij er voor kiezen zich aan te sluiten bij Too Good To Go.
Er zijn al bedrijven die van lokale reststromen van supermarkten diervoeder maken. Maar de provincie Gelderland zag ook voor zichzelf een rol weggelegd. Zij ondersteunde o.a. supermarkten financieel in hun programma tegen voedselverspilling. Zij zagen de retourstroom brood met 60% afnemen toen supermarkten overstapten op de verkoop van vers ingevroren brood. Supermarkten die aan dit programma deelnamen vonden ook nog andere oplossingen zoals korting geven op brood dat niet verkocht dreigt te worden, het voeren van minimaal inkoopbeleid en het inzetten van verspillingscoaches om klanten te adviseren. Je leest er meer over in het Verschilmakers magazine.
Consument beïnvloeden in de supermarkt
Nudging is een motivatietechniek waarbij mensen subtiel worden gestimuleerd om zich op een gewenste wijze te gedragen. Door dit soort interventies kunnen supermarkten hun klanten ertoe bewegen meer lokaal, seizoensgebonden en plantaardig te kopen. De provincie Gelderland zoekt actief de retail op om pilots mee uit te voeren die het gedrag van de consument beïnvloedt en het aanbod van de supermarkt verduurzaamt.
Voor de landbouw is dit van groot belang: als er meer biologische producten worden gekocht, wordt biologische landbouw immers een aantrekkelijker alternatief voor boeren.
Met de pilot ‘Biologische Melk in de Supermarkt’ wilde de provincie erachter komen hoe de consument verleid kan worden om vaker voor biologische melkproducten te kiezen. In een experiment hebben twee supermarkten tien weken lang interventies gepleegd om de consument te bewegen biologische melk te kopen en dat bleek succesvol. Lees er meer over in dit interview met José van Gerven. Momenteel is het project ‘Gelderland van Morgen’ in uitvoering. De provincie heeft specifiek supermarkten gevraagd om mee te doen. Die gaan o.a. met nudging strategieën de consument verleiden om bijvoorbeeld minder vlees te kopen. Greendish voert het programma uit in opdracht van de provincie. Hier kunnen ondernemers zich aanmelden. Voedsel Surplus doet ook mee: een stichting die voedselverspilling voorkomt en zorgt dat dit voedsel waardevol wordt ingezet voor kwetsbare buurtbewoners.
Schakel experts in
Net als bij het activeren van horeca geldt: als decentrale overheid ben je niet de expert, maar de initiatiefnemer, verbinder, financierder of aanjager. Schakel dus partijen in die in jouw opdrachtgeverschap en vanuit eigen expertise kunnen samenwerken met de supermarkten. De provincie Gelderland heeft een retailexpert ingeschakeld en betrokken Bionext en Eko Holland toen ze de verkoop van biologische producten in de regio wilde stimuleren. Ketenpartners op het gebied van biologische landbouw en biologische melk die ervaring hebben met consumenten verleiden meer duurzame voeding te kopen.
Beprijzing: true price
Duurzame voeding zou betaalbaar moeten zijn en milieubelastende voeding zou duurder moeten zijn. Decentrale organisaties hebben hier geen directe invloed op. Je hebt de landelijke overheid nodig om verandering teweeg te brengen. Het deelnemen aan tafels van het ministerie, dit onderwerp continue op de agenda zetten en hameren op de urgentie en het belang behoort wel tot je mogelijkheden.
Voorbeeld doelstellingen:
★ We hebben 50% van de franchise supermarkten ondersteund die inwoners willen verleiden duurzamer keuzes te maken in 2025.★ We hebben met lokale supermarkten onderzocht hoe we lokale/ seizoensgebonden/ biologische/ plantaardige alternatieven in de supermarkt beter onder de aandacht kunnen brengen in 2024.
★ We hebben voedselverspilling gezamenlijk met supermarkten, retailers, horeca, zorg en catering met 15% teruggebracht in 2026.
Goed voorbeeld
Algemene vragen over circulaire economie in jouw organisatie:
Wat is je verantwoordelijkheid als decentrale overheid in CE?
Hoe krijg je jouw organisatie en collega’s mee?
Hoe maak je CE meetbaar?
Hoe zorg je voor voldoende capaciteit en middelen?
Wat als de circulaire oplossing duurder wordt dan de lineaire?
Bekijk hier de antwoorden >>Deel Met Je Collega’s
Verder lezen en verdiepen
Lees in het tijdschrift De Verschilmakers zeven circulaire praktijkverhalen van baanbrekende ambtenaren bij gemeenten, provincies en waterschappen. Deze verhalen zitten bomvol concrete tips om morgen mee aan de slag te gaan.
In deze zes podcasts gaan wij met experts in gesprek over hoe Nederland er in 2030 en 2050 uit komt te zien op het gebied van bouw, landbouw, infrastructuur, bedrijven, consumenten en afval.
In de andere edities over landbouw / voedsel komen de volgende onderwerpen aan bod:
-
Activeren inwoners
Activeren boeren
Activeren horeca
Activeren lokale ondernemers
Ben je nog niet aangemeld voor dit kennisnetwerk?
Meld je dan hier aan en vertel het door aan je collega’s!
Lees ook over de andere thema’s
Een initiatief van:
In samenwerking met:
