Wat zijn voorbeelden die ontstaan zijn met jullie ondersteuning? 

Er is bijvoorbeeld de coöperatie “Van onze grond” ondersteund met 10 supermarkten van verschillende ketens (Jumbo, Plus en Spar) en 16 boeren. Dit is een samenwerking tussen boeren en supermarkten waarbij ze de verdiensten in hun keten delen. Dat maakt het bijzonder. Meestal zijn korte keten initiatieven opgezet door aanbieders van een product. Bij ‘Van onze Grond’ is er een transparante prijsverdeling vastgesteld. Van de prijs die je als consument betaalt, krijgt de boer of producent 58,5%; gaat er 15% naar de logistiek en de supermarkt krijgt 24%. Voor de verenigingskosten vloeit 2,5% naar de coöperatie.

Een ander voorbeeld is de onbemande streekwinkel (Pantry) die is ontstaan na ondersteuning van ons. Op het platteland vertrokken steeds meer winkels in gebieden waar eerder supermarkten, bakkers en slagers zaten. Wel komen er steeds meer streekproducenten. Via een pantry kun je je dagelijkse boodschappen doen met producten uit je eigen omgeving. De boer bepaalt zelf de prijs en ontvangt 80%. De boer moet wel zelf bijhouden of er voldoende van alle levensmiddelen in de winkel is en moet de logistiek zelf regelen.

Wat is de impact van deze projecten?

Meer lokaal eten zorgt automatisch voor meer seizoensgebonden voeding. Je hebt dan in de winter geen geïmporteerde boontjes uit Kenia en ook geen aardbeien. Daarnaast krijg je door deze initiatieven een eerlijke prijs voor boeren. Consumenten gunnen het de boeren in hun eigen regio en zijn zo bereid om een eerlijke prijs te betalen. 

Hoe hebben jullie dit voor elkaar gekregen? 

Wij hebben de POP subsidieregeling (Plattelandsontwikkelingsprogramma) ingezet om lokale ketens te stimuleren. Initiatiefnemers komen meestal als eerste bij hun eigen gemeenten uit als ze vragen hebben over vergunningen of ondersteuning voor voedselgerelateerde onderwerpen. Maar gemeenten hebben vaak geen capaciteit en middelen om zich met voedselgerelateerde onderwerpen bezig te houden. Wij hebben de regeling zo ingericht dat alleen samenwerkingen van streekproducten met hun gemeenten hem konden aanvragen. In de 50 projecten die wij nu de afgelopen jaren hebben gefinancierd waren gemeente vaak de penvoerder en zorgde ze dat ze lokaal zoveel mogelijk van de streekproducten in hun gebied aangehaakt kregen. 

De financiering heeft voor heel verschillende projecten gezorgd. We zagen dat in het eerste jaar veel verzoeken kwamen om onderzoek te doen naar: “welke partijen kunnen we het beste betrekken” of “wat is er precies nuttig en nodig om een korte keten te bouwen”. Ook was het mogelijk om het opstellen van projectplannen te financieren. En we kregen  initiatieven binnen die inzetten op masterclasses ondernemersvaardigheden voor streekproducten. Later is meer gefocust op alleen de uitvoering van projecten. En in de laatste 2 edities is er ook ruimte gekomen voor fysieke investeringen voor gezamenlijke verwerkingscapaciteit, zoals een groentesnijderij of zuivelijn. En moest er ook een afnemer meedoen in de samenwerking, zodat de focus meer gaat naar de vraagkant dan naar de productiekant.  

Tips voor ambtenaren die ook korte keten projecten willen helpen opzetten: 

• Begin simpelweg met de vraag: wie zouden met elkaar kunnen en willen samenwerken? Laat die samenwerkingen ontstaan door initiatiefnemers uit te nodigen. Als er voldoende animo is om met korte ketens aan de slag te gaan, helpt dan met (het zoeken naar) financiering om dit te ondersteunen. Je kan ook gewoon klein beginnen. Als je gebruik wil maken van externe fondsen kun je aan allerlei soorten fondsen denken, zo zat er in het EU herstel fonds ook een onderdeel ketensamenwerking. Die fondsen hoeven niet per se iets met circulaire economie te maken te hebben. 

• Samenwerken is mensenwerk. Iedere samenwerking moet zijn eigen fouten kunnen maken en niet verplicht worden om een bepaalde blauwdruk te volgen voor een ideale korte keten samenwerking. Het moet in die gebieden ontstaat. Maar laten we wel zorgen dat die fouten opgehaald worden en leer van elkaar en de goede voorbeelden. 

>> Lees ook het magazine de Verschilmakers voor Decentrale Overheden

>> Of luister de podcast Naar een Circulair Nederland over bouw, landbouw, infrastructuur, bedrijven, inwoners en afval in 2050.

Deel Met Je Collega’s

Lees meer over deze thema’s

Een initiatief van: