Wat gaan jullie doen in de wijken Cartesius en Merwede? 

In Utrecht gaan we voor gezonde verstedelijking. In de nieuwe wijken Cartesius en Merwede (respectievelijk 2.800 en 6.000 nieuwe woningen, plus horeca en maatschappelijke en culturele voorzieningen) staat gezond en prettig wonen, verblijven en werken centraal. Een belangrijk leidend principe hierin is het creëren van nabijheid. Door dagelijkse voorzieningen op loop- en fietsafstand te organiseren of bereikbaar te maken vermindert de behoefte aan (auto)mobiliteit. Daarom zijn lopen en fietsen voor beide wijken de belangrijkste ‘vervoersmiddelen’ bij de inrichting van het gebied. De openbare ruimte is ontwikkeld om prettig te verblijven en per voet en fiets te verplaatsen. Auto’s worden zoveel mogelijk aan de randen van het gebied, bij de entree’s afgevangen. In Merwede is daardoor het grootste deel van het gebied autovrij. In Cartesius is het binnengebied tussen de diverse bouwblokken autovrij en wordt het gebied omsloten door een groene lus waar enkel bestemmingsverkeer rijdt. 

Waarom moet de auto de wijk uit? 

De ruimte in steden is schaars dus je moet binnenstedelijk verdichten. Als je dan gaat onderzoeken wat er efficiënter kan, dan springt de auto er meteen uit. Die zijn namelijk super inefficiënt bezien vanuit ruimtelijke inrichting: de meeste auto’s staan 90% van de dag stil, maar nemen gemiddeld wel 12m2 van de openbare ruimte in. Op die 12m2 passen ruim 10 fietsen. Daarnaast zijn er natuurlijk nog de problemen van uitstoot, fossiele brandstoffen, vervuilende processen en grondstoffengebruik voor productie en verkeersveiligheid. De auto is gewoon een uitermate ongezond vervoermiddel. Wanneer gezond stedelijk leven je uitgangspunt is betekent dat automatisch dat mobiliteit op een duurzame manier moet worden ingevuld, waarbij de auto minder ruimte krijgt.  

Autoluw ontwikkelen is dus het uitgangspunt geworden voor deze nieuwe gebieden. Concreet betekent dat werken met een lage parkeernorm, gemiddeld 0,3 parkeerplaatsen per woning. Dat betekent dat 1/3 van de nieuwe bewoners kan beschikken over een eigen parkeerplaats. In zowel Cartesius als Merwede wordt al het parkeren in gebouwde voorzieningen opgelost, hierdoor zijn er geen auto’s zichtbaar op straat, op misschien een enkele deelauto na. Zowel in de ontwikkelgebieden als in de buurten eromheen wordt betaald parkeren ingevoerd. Hiermee wordt voorkomen dat er overlast ontstaat in de omliggende buurten.

Niet alle reizen kunnen lopend of fietsend gemaakt worden. Wat komt er dan ter vervanging van de auto? 

Minder ruimte voor een eigen auto betekent ook dat er op een andere manier voorzien wordt in de mobiliteitsbehoefte. Te voet en per fiets als basis wordt in Merwede en Cartesius verder voorzien in een goede ontsluiting op het openbaar vervoer en een ruim en divers aanbod aan deelmobiliteit, denk hierbij aan deel(bak)fietsen en (elektrische) deelauto’s. Dit mobiliteitsaanbod wordt ontsloten door een Mobility as a Service (MaaS) app. Deze voorzieningen worden ook beschikbaar voor bewoners uit de omliggende buurten. Bewoners krijgen inspraak in het aanbod van deelmobiliteit. In Merwede wordt dat georganiseerd met een mobiliteitsbedrijf en binnen Cartesius via een gebieds-VVE. 

Het aanbod van (deel)mobiliteit is voor de eerste tien jaar na oplevering gegarandeerd. In beide gebieden wordt gedurende de realisatie van de verschillende fases en daarna gemonitord hoe het gebruik van de verschillende vervoerswijzen is en of de doelen gehaald worden. Dit biedt ook de mogelijkheid om vroegtijdig (bij)te sturen waar nodig. 

Zitten inwoners hier wel op te wachten?

Degene die kiezen voor wonen in de nieuwe wijken, kiezen uiteraard zelf voor dit mobiliteitsbeleid. Het is natuurlijk spannend want het is nog nergens op deze schaal voor en met zo veel mensen ingevoerd. Wij blijven de ontwikkelingen dan ook volgen en ook monitoren met de inwoners. Niet alleen op mobiliteit, maar we gaan bijvoorbeeld ook het effect op de gezondheid van de inwoners van deze wijken meten. 

Kan je deze nieuwe mobiliteit ook in bestaande wijken toepassen?

Ja dat kan, maar dat moet echt stapje voor stapje en niet radicaal anders zoals je in een nieuwe wijk kan. We voeren in Utrecht al in alle wijken een actief beleid op gezond vervoer en meer ruimte voor groen, ontmoeten, sporten en spelen. Zo heffen we jaarlijks een vast aantal parkeerplaatsen op ten faveure van groen. Ook het beprijzen van autogebruik pakken we aan, zo wordt de hele stad betaald parkeren. Door deelvervoer- en parkeerhubs te creëren blijft de stad goed bereikbaar. 

Je kan inwoners mee krijgen door duidelijk te vertellen wat voor stad we willen zijn. We moeten mensen laten begrijpen waarom minder auto’s en actieve mobiliteit gezonder voor ze is. Dat ze er beter van worden. En als je de auto wegneemt moet je er iets anders tegenover stellen voor de inwoner, zoals toegankelijk deelvervoer. 

Dat kan je niet allemaal in je eentje. Met wie werk je samen?

Zeker niet, ik kijk over mijn eigen vakgebied heen en werk veel samen met bijvoorbeeld gebiedsregisseurs, stedenbouwers, adviseurs duurzaamheid, wonen, economie. Een goed en duurzaam mobiliteitsbeleid begint bij goede en duurzame ruimtelijke ordening. 

Daarbij hebben we in Utrecht ook de bestuurlijke wil en steun. Het is een progressieve stad en het helpt erg dat we een stabiel bestuur hebben dat die progressieve lijn vasthoudt. Bestuurders met een beetje lef, die hun rug recht houden en niet weglopen voor het onbekende. Eigenlijk gaan onze ambities nog verder, maar de stad en de inwoners moeten het ook kunnen bijbenen. 

Wat is jouw intrinsieke motivatie?

Ik ben zelf ook inwoner van Utrecht en wat is er nou leuker dan bouwen aan je eigen stad? Inwoner zijn versterkt mij in mijn rol als adviseur: ik werk niet voor een wethouder, ik werk voor de stad, voor alle inwoners, zo voel ik dat. Ik beschouw mobiliteit als een belangrijke manier om gezond stedelijk leven voor iedereen mogelijk te maken. 

Wat zijn je tips voor andere die met nieuwe mobiliteit aan de slag willen? 

Durf te pionieren en zoek de verbinding met de andere thema’s om elkaar te versterken. De uitdagingen van vandaag en morgen vragen om andere type oplossingen. Die oplossingen liggen in de samenwerking met andere thema’s en partijen. Wat daarbij enorm helpt is om leidend verhaal te hebben die de gemeenschappelijke waarden en doelen: het waarom, beeldend en tastbaar maken voor alle partijen.

>> Lees ook het magazine de Verschilmakers voor Decentrale Overheden

>> Of luister de podcast Naar een Circulair Nederland over bouw, landbouw, infrastructuur, bedrijven, inwoners en afval in 2050.

Deel Met Je Collega’s

Lees meer over deze thema’s

Een initiatief van: