Wat is het project ‘Gelderland van Morgen’?

Met ‘Gelderland van Morgen’ zetten we een flinke ambitie neer. Zo willen we in de horeca, catering en zorg meer dan 10 miljoen borden ‘vergroenen’ en 15 tot 25% minder voedsel verspillen. Dit moet een CO2-reductie opleveren van 30-40%. Via een openbare  aanbesteding hebben we Greendish ingeschakeld om ondernemers in de horeca, zorg en catering te ondersteunen bij het verduurzamen van hun voedselaanbod.  

Hoe werkt dit?

In de aanpak bieden we deelnemers een keuze. Deelnemers kiezen één van de overkoepelende doelen (Ga, Goed of Gaaf Gelderland) die ze in 1-3 jaar gaan bereiken. Zo betekent ‘Ga’ 10% minder verspilling, terwijl met de keuze voor ‘Gaaf’ ingezet wordt op 50% minder voedselverspilling. En zo kunnen er ook keuzes worden gemaakt voor een andere balans van dierlijk en plantaardig eten zoals een lager percentage vleesgerechten of hoger percentage groente. 

Deze ambitieuze doelen inspireren en dagen de deelnemers uit om te kijken wat voor grote resultaten er mogelijk zijn op het bord. Bijkomend voordeel: hoe groter de ambitie des te groter de margeverbetering.

Waarom zijn jullie met horeca, zorg, catering en retail gaan werken aan een duurzaam voedselaanbod?

In al deze sectoren ofwel afzetkanalen is nog relatief veel winst te behalen in het verduurzamen van het voedselaanbod en het verminderen van verspilling. Bovendien zijn sommige van deze kanalen, zoals de zorg, relatief sterk vertegenwoordigd in Gelderland. De kanalen zijn nogal verschillend van elkaar; bijvoorbeeld in doelgroep, type voedselomgeving, wijze van aansturing, soort eetmoment/beleving. Dat vraagt om maatwerk.

En waarom neem je ook supermarkten mee?

Verduurzaming van het menu thuis begint bij de supermarkt. Meer dan 70% van onze voedselaankopen doen we in de supermarkt. Bovendien heeft de supermarkt veel invloed op het koopgedrag van consumenten en veel kennis daarover in huis. Daarmee is het verduurzamen van het menu via de supermarkten van cruciaal belang om impact te maken en hebben we voor supermarkten een aparte aanpak ontwikkeld.

Wat kan je specifiek voor/met supermarkten doen?

We begeleiden 2 supermarktconcerns met 20 supermarkten op het gebied van eiwittransitie en 5-10 supermarkten op het gebied van voedselverspilling. Dit levert per jaar een besparing tot 755.627 kilogram CO2-eq op. 

Op het gebied van de eiwittransitie is de grootste impact te maken.De supermarkten kunnen kiezen uit een pakket van (meetbare) interventies om hun klanten te stimuleren minder vlees en meer AGF, peulvruchten, bonen en/of vleesvervangers te kopen. Je moet dan denken aan interventies in winkelinrichting en positionering van vleesvervangers. Liggen deze in een apart schap, waar precies in de looproute en wat is het effect van een andere locatie? Supermarkten krijgen advies hoe ze verbeteringen door kunnen voeren om de verkoop van vleesvervangers te stimuleren. Verder kun je denken aan aanbiedingen, nudging (het geven van een duwtje in de rug via beeld en/of tekst) en recepten.

Voedselverspilling is met 1,7% relatief gezien laag in supermarkten. Er gebeurt al veel via kortingsstickers, de TooGoodToGo-app en donaties aan voedselbanken. Aanvullend kan er nog impact worden gemaakt met samenwerkingspartner VoedselSurplus die overgebleven voedsel  laat gebruiken in de sociale horeca. De supermarkt en de sociale horeca krijgen ondersteuning van VoedselSurplus om dit proces te faciliteren.

Tot slot biedt het programma mogelijkheden om het aanbod lokaal/biologisch te vergroten. Dat vinden we belangrijk vanuit duurzaamheidsoverwegingen maar ook om boeren met zelf verwerkte producten een betere toegang tot de markt te bieden.

Wat is jouw intrinsieke motivatie om aan een duurzaam voedselaanbod te werken?

In een duurzaam voedselaanbod komen heel veel maatschappelijke doelstellingen samen. De opgaven zijn groot en de middelen lang niet altijd toereikend. Ik vind het uitdagend om met de middelen die er zijn een zo groot mogelijk impact te realiseren en voor mij is ook belangrijk dat het een praktische aanpak is waar de doelgroep iets aan heeft en dat er concrete resultaten worden behaald.

Hoe heb je dit project voor elkaar gekregen?

Het begint met ambitie en doelen: die zijn verwoord in ons uitvoeringsprogramma Circulaire Economie. Hoe vertaal je die doelen dan naar de uitvoering? Wat zijn effectieve instrumenten? 

Daar hebben we ons met een enthousiast team met expertise vanuit voedselbeleid, eiwittransitie en ervaringen met diverse beleidsinstrumenten over gebogen. Belangrijk uitgangspunt was ook: hoe bereiken we zoveel mogelijk impact en hoe kunnen we partijen in het veld uitdagen om samen te werken zodat ook daar de kennis en krachten zoveel mogelijk worden gebundeld. 

De keuze viel op een aanbesteding als instrument. Door met een multidisciplinair team te werken en zoveel mogelijk integraal te werken hebben we intern extra budget kunnen vrijmaken. Deze aanpak heeft er ook toe geleid dat de uitvoerder extra middelen heeft geworven bij een fonds en dat er met veel partijen wordt samengewerkt.

Wat was jouw rol?

Ik ben projectleider. Tijdens de aanbesteding had de inkoopmanager een belangrijke rol en hebben we heel nauw samen opgetrokken. Nu zijn we in de uitvoering en heb ik de opdrachtgeversrol. Waar relevant faciliteer ik Greendish in de uitvoering. Bijvoorbeeld om gemeenten te betrekken maar ook om de verbinding te maken met andere provinciale initiatieven zoals het WK Volleybal dames. Daar laten we met het Gelderland Food Plaza de wereld zien wat we in Gelderland in huis hebben op het gebied van duurzame, gezonde en zeker ook lekkere voeding.

Welke tips heb je voor collega’s bij andere decentrale overheden?

De rol die je kunt of misschien moet pakken hangt sterk af van de bestuurlijke ambities en de beleidsmogelijkheden die er al dan niet zijn.

Is er nog geen beleid dan moet je aan de slag met het intern agenderen van het thema. Kijk of je ergens bij kunt aanhaken. Hoe kun je elkaar versterken?

Is er al een agenda en budget? Maak bepaalde keuzes en stel realistische doelen. Je kunt niet alles. 

Wat is specifiek voor jouw regio, doelgroep? Leer ook van andere aanpakken en werk samen met het uitvoeringsveld. Betrek ze bij de ontwikkeling van je aanpak en/of daag ze uit om met concrete voorstellen te komen.

Meer informatie over ‘Gelderland van Morgen’ en in het bijzonder over de ‘Supermarkt van Morgen’ vind je hier. 

>> Lees ook het magazine de Verschilmakers voor Decentrale Overheden

>> Of luister de podcast Naar een Circulair Nederland over bouw, landbouw, infrastructuur, bedrijven, inwoners en afval in 2050.

Deel Met Je Collega’s

Lees meer over deze thema’s

Een initiatief van: