Wat hebben jullie aangepakt?

Vooral onze mindset. Bij nieuwe projecten denken we als Rijkswaterstaat als eerste: wat kunnen we niet meer doen (moeten we wel echt iets nieuws aanleggen bijvoorbeeld). Daarna: wat kunnen we met minder doen en als laatste: wat kunnen we anders doen. Bijvoorbeeld hergebruik of ontwerpen voor demontage. Rijkswaterstaat is opdrachtgever voor vele opdrachtnemers die wij circulaire prikkels willen meegeven. 

Zo zetten we bijvoorbeeld in op circulaire bekabeling:

• Bekabeling uit de tunnel waarvan de isolatie nog in goede conditie is wordt compleet hergebruik en kunnen nog 1 op 1 elders ingezet worden. Daarbij is afstemming over welke lengte in volgende projecten nodig zijn van belang. Demontage mensen moeten daarin goed mee genomen worden.

• Isolatie van de bekabeling die zo is aangetast dat het niet meer veilig is wordt  afgevoerd naar een koperboer en de kunststof isolatie, gerecycled. 

• Brandbestendige bekabeling bevat schadelijke stoffen. Deze worden gescheiden ingezameld. De brandbestendige stof gaat ook weer hergebruikt worden.

Zo zetten we bijvoorbeeld ook in op circulaire verlichting:

• Huidige(oude) natrium verlichting wordt oranjekleurig naar verloop van tijd en zou vroeger daarna afgeschreven zijn. Nu zetten we in op hergebruik van deze lampen op andere plekken zoals buiten een tunnel of in wegen in het buitengebied.

• We vervangen steeds meer natrium verlichting door LED verlichting. De oude natriumlampen SON-T en haar componenten worden in het oosten van Europa gemaakt en worden steeds schaarser. De levertijden van LED verlichting zijn groot. We kunnen dus maar in fases vervangen door LED verlichting. Daardoor is het van belang dat bij tunnels die op dit moment een vernieuwing naar LED doormaken de oude lampen bruikbaar worden gedemonteerd. Deze kunnen ingezet worden voor de tunnels die later pas LED kunnen krijgen.

• We werken aan circulaire product ontwerp voor LED verlichting waarbij de ophanging en los maakbaarheid uniform moet worden, om uitwisseling tussen de verschillende projecten en vervanging beter uit te kunnen voeren.

We zetten ook in op gelijkspanning want dat kan vervoerd worden door veel dunnere bekabeling dan wisselspanning. Dat zorgt voor een flinke besparing op koper en plastics en kost minder energie. We hebben een project in het zuiden van Nederland lopen waarvan de eerste resultaten een enorme besparing lijken te gaan opleveren.

Wat is de impact hiervan?

Vroeger werd alles wat uit een tunnel kwam zoals verlichting, bekabeling maar ook andere installaties zoals ventilatoren, zo snel mogelijk uit een tunnel gehaald. Dat werd in grote containers afgevoerd en vaak verbrand. Tegenwoordig wordt een deel gerecycled maar zelden hergebruikt in zijn oorspronkelijke vorm. Als we dat massaal zouden doen in Nederland scheelt dat veel uitstoot.

Hoe krijg je het voor elkaar als er meer tijd en soms ook meer geld mee nodig is?

De projecten kosten over het algemeen meer tijd door bijvoorbeeld zorgvuldige demontage. Het kost daardoor dus soms ook meer geld, ook door extra transportkosten. Bekabeling en verlichting moet bijvoorbeeld naar een andere locatie gebracht worden waar ze weer opnieuw kunnen worden ingezet. Daarnaast is het natuurlijk ook zo dat de partij die onze bekabeling of verlichting opnieuw kan inzetten, minder kosten hoeft te maken. Er moet dus in de verkennende gesprekken met opdrachtnemers van de projecten goed nagedacht worden over wie betaald eventueel de demontage of transport kosten? Als de extra kosten bij Rijkswaterstaat komen te liggen worden die soms betaald uit een duurzaamheidpotje, maar vaak worden de kosten betaald door anderen in de keten.

In de uitvoering komt het wel eens voor dat een tunnel meer weekenden dicht moet, omdat wij meer tijd nodig hebben. Het is dan ontzettend belangrijk om aan iedereen uit te leggen waarom we dit doen. De meeste mensen snappen tegenwoordig dat er sprake is van materiaal schaarste en dat we zorgvuldig met onze bestaande materialen om moeten gaan. Dit moet je uitleggen aan de omgeving van de tunnel, de uitvoerder, de opdrachtnemer, de intern in de organisatie, allemaal meenemen.

Wat is je tip voor anderen die ook met circulaire bekabeling of verlichting aan de slag willen?

Vaak is argument om niet met circulair aan de slag te gaan: “het past niet binnen eisen.” Maar er is genoeg ruimte om binnen eisen van alles te doen. Haal kennis op bijvoorbeeld bij COB, maar ook toeleveranciers hebben er vaak verstand van. We moeten ze vaak gewoon goed bevragen, dat wordt onvoldoende gedaan. Men gaat te snel terug naar oude situatie, pilot, probeer gewoon uit, deel resultaten, waar we met z’n allen van kunnen leren. Blijf na een pilot ook niet hangen in een pilot maar pak door en schaal op. 

Het COB werkt samen met de participanten aan een online maatregelencatalogus voor circulaire tunnels. Hierin komt praktische informatie voor leveranciers, opdrachtgevers, beleidsmakers, beheerders en onderhoudsaannemers. Denk aan maatregelen voor verlichting en bekabeling, camera’s, ventilatoren, etc. Houd hiervoor de website in de gaten: www.cob.nl

>> Lees ook het magazine de Verschilmakers voor Decentrale Overheden

>> Of luister de podcast Naar een Circulair Nederland over bouw, landbouw, infrastructuur, bedrijven, inwoners en afval in 2050.

Deel Met Je Collega’s

Lees meer over deze thema’s

Een initiatief van: