Hoe kun je burgers ondersteunen in circulair (ver)bouwen
Het aantal verbouwingen door particulieren is de afgelopen jaren enorm gestegen en de verwachting is dat dit blijft stijgen. Inwoners willen best duurzamer en circulairder (ver)bouwen) maar zitten met vragen als: welke materialen kan ik het beste gebruiken? Of: Waar kan ons bouwpuin nog opnieuw worden ingezet? Isoleren is een hot topic, maar wordt zelden gedaan op een circulaire manier, materialen worden bijvoorbeeld aan elkaar vast gelijmd en zijn daardoor niet herbruikbaar. Ook zelfbouw is populair: initiatieven van bewoners die zelf het heft in handen willen nemen en samen hun ideale wijk ontwerpen, financieren en bouwen. Inwoners willen dus best, maar kunnen hulp vaak goed gebruiken. Gemeenten, ondersteund door provincies, kunnen een belangrijke rol spelen in het aanmoedigen en ondersteunen van inwoners en hun circulaire (ver)bouw. Hoe pak je dit aan?
1 Kennis en handvatten
Help inwoners met kennis en handvatten. Zo informeert de gemeente Bloemendaal haar inwoners over circulair verbouwen op het duurzaamheidsplatform. Maak de veelheid van informatie overzichtelijk door informatiebijeenkomsten te organiseren. En maak daarvoor vooral gebruik van bestaande informatie en deel deze met inwoners, zoals:
- deze flyer ‘Circulaire aanbouw voor consumenten’ van Servicepunt Circulair
- deze tips over circulair klussen van Milieu Centraal
- deze ‘checklist groen bouwen’
- deze groene subsidiewijzer waarmee inwoners kunnen uitzoeken of er subsidie voor hun circulaire verbouwing te krijgen is.
Deze informatie is allemaal te vinden op bouwnatuurinclusief.nl voor particulieren.
Nog een tip: Maak ook inzichtelijke welke bedrijven het bouwpuin van inwoners hoogwaardig kunnen hergebruiken.
2 Koplopers in de schijnwerpers
Zet koplopende inwoners in de schijnwerpers. Zorg dat de kennis van inwoners die veel tijd hebben besteed aan het uitzoeken van circulaire toepassingen in hun woning, hun kennis overdragen en daarmee anderen inspireren. De gemeente Amersfoort plaatste bijvoorbeeld dit filmpje over een duurzame verbouwing op haar duurzaamheidsplatform. Je kan ook een dorps- of stadssafari organiseren en bij voorbeeldprojecten op bezoek gaan.
3 Circulaire voorwaarden
Veel gemeenten en provincies hebben al subsidies voor duurzaam verbouwen of isoleren. Voeg hier circulaire voorwaarden aan toe zoals het gebruik van hergebruikt of biobased materiaal en werken aan los maakbaarheid.
4 Circulaire gronduitgifte
Wanneer grond beschikbaar wordt gesteld aan particulieren of groepen, kan je circulaire en duurzame voorwaarden koppelen aan de gronduitgifte. Jeffrey van t Hof van de gemeente Almere deed dit door kavels uit te geven aan particulieren met een minimale GPR-score voor de woning die zij gaan bouwen. “Zo neem je ook je inwoners mee in duurzame en circulaire ontwikkelingen.” (Lees hier het hele interview met Jeffrey.)
De gemeente Middelburg heeft de eerste stappen gezet door in hun ‘Voorwaarden vrije kavels Essenvelt’ op te nemen dat kopers zo veel mogelijk circulair met herbruikbare materialen moeten bouwen. In de edities over circulaire gronduitgifte en gebiedsontwikkeling vertellen we je hier meer over.
5 Ondersteun inwonersinitiatieven
Er zijn steeds meer inwonerscollectieven die zelf circulaire wijken willen bouwen. Ondersteun deze bouwinitiatieven van inwoners. Ze zijn vaak op zoek naar ruimte en decentrale overheden kunnen daar een actieve rol in spelen. De meeste van die initiatieven zijn ook actief in het delen van hun kennis en kunnen daarmee de gemeente weer helpen en andere burgers inspireren. Enkele voorbeelden zijn: De Warren en De Jelt in Amsterdam, Oosterwold in Almere, Groene Mient in Den Haag, Mandora in Houten en Soesterhof in Amersfoort.
De gemeente Amsterdam heeft zelfs een leenfonds voor woningcoöperaties en geeft daarmee subsidie voor duurzame maatregelen. De leden van de wooncoöperatie zijn samen verantwoordelijk voor het ontwerp, de bouw en het beheer van hun gebouw. De wooncoöperatie is de eigenaar van het gebouw en de erfpachter. De leden huren hun woning van hun wooncoöperatie. Op deze manier hebben de bewoners veel zeggenschap over hun leefruimte én zijn zij collectief eigenaar, terwijl ze individueel huren. Voor de gemeente Amsterdam een manier om meer duurzame sociale en middenhuur te realiseren.
6 Pak je rol!
Tot slot practice what you preach en geef het goede voorbeeld met eigen vastgoed en openbare gebouwen zoals bibliotheken, scholen, gemeentehuizen: (ver)bouw deze circulair. Zoals de gemeente Ermelo deed met de bouw van een circulair sportcomplex.
Voorbeeld doelstellingen:
★ “ Bewoners hebben via de gemeente kennis genomen van mogelijkheden om (ver)bouw(ingen) zo circulair mogelijk uit te voeren in 2026.”★ “Ons duurzaam bouwloket geeft informatie welke mogelijkheden er zijn voor particulier verbouw en sloopafval in 2025.”
★ “In 2027 hebben we een duurzaam bouwinitiatief van inwoners, dat kennis deelt met alle andere inwoners.”
Algemene vragen over circulaire economie in jouw organisatie:
Wat is je verantwoordelijkheid als decentrale overheid in CE?
Hoe krijg je jouw organisatie en collega’s mee?
Hoe maak je CE meetbaar?
Hoe zorg je voor voldoende capaciteit en middelen?
Wat als de circulaire oplossing duurder wordt dan de lineaire?
Bekijk hier de antwoorden >>Deel Met Je Collega’s
Verder lezen en verdiepen
Lees in het tijdschrift De Verschilmakers zeven circulaire praktijkverhalen van baanbrekende ambtenaren bij gemeenten, provincies en waterschappen. Deze verhalen zitten bomvol concrete tips om morgen mee aan de slag te gaan.
In deze zes podcasts gaan wij met experts in gesprek over hoe Nederland er in 2030 en 2050 uit komt te zien op het gebied van bouw, landbouw, infrastructuur, bedrijven, consumenten en afval.
In de andere edities over bouw komen de volgende onderwerpen aan bod:
Nieuwbouw
-
Bestaande bouw
Gronduitgifte
Gebiedsontwikkeling
Ben je nog niet aangemeld voor dit kennisnetwerk?
Meld je dan hier aan en vertel het door aan je collega’s!
Lees ook over andere thema’s
Een initiatief van:
In samenwerking met:
