We hebben in Nederland ruim 8 miljoen woningen en zo’n 500.000 utiliteitsgebouwen, waarvan zo’n 80.000 gemeentelijke panden, 21 waterschapskantoren en 12 provinciehuizen. Het meest circulair is zorgen dat je geen nieuwe panden hoeft te bouwen doordat we bestaande panden goed hebben onderhouden en optimaal hebben benut. Als het niet anders kan, is circulair slopen (oogsten) een optie. Wat kan je als decentrale overheid doen om bestaande bouw circulair te krijgen?

2 Onderhoud

Zorgen dat een gebouw langer meegaat en het dus goed onderhouden is natuurlijk de eenvoudigste manier om circulaire impact te maken. Zicht hebben op de staat en onderhoudsopgave van panden (in eigen bezit) is een relatief makkelijke eerste stap. Neem in je onderhoudsplannen circulaire toepassingen op als het gebruik maken van hergebruikte of biobased materialen. Dit is een mooie manier om praktijkervaring op te doen, te experimenteren met circulaire materialen, pilots te draaien en de circulaire kennis van je organisatie te vergroten. Deze interactieve Deense site geeft een mooi overzicht van de CO2-impact van verschillende bouwmaterialen (in het Engels).

4 Renoveren

Renoveren verhoogt de waarde van panden op de korte termijn maar is ook op de lange termijn kostenbesparend. Hergebruik van onderdelen en materialen en sturen op ‘deelvervangingen’ (waardoor vervanging van het gehele gebouw kan worden uitgesteld) levert dus winst op. Dit kan meegenomen worden in de life cycle costs: alle kosten van een pand gedurende zijn levensduur. In deze kosten zitten: de initiële investering, toekomstige extra investeringen en jaarlijks terugkerende kosten, verminderd met de eventuele restwaarde.

Circulaire renovatieprojecten zijn ook mooie manieren om praktijkervaring op te doen, pilots te draaien en de circulaire kennis van je organisatie te vergroten. Je vervult meteen een maatschappelijke voortrekkersrol. Lees meer over circulair renoveren in hoofdstuk 1 van dit Handboek Circulair Renoveren. Het is geschreven voor woningcorporaties, maar zeer bruikbaar voor iedereen bij decentrale overheden die met bouwen en renoveren te maken heeft.

6 De binnenkant

Bij circulaire panden denken we vaak aan de constructie van panden, de gevel, het dak en de vloer. De inrichting van een pand gaat vaak minder lang mee. Installaties, scheidingen van ruimten, meubilair en andere spullen zoals tapijt moeten meestal sneller vervangen worden en dat kan je ook circulair aanpakken. Zo geeft de provincie Gelderland hun meubilair een tweede leven en staan in het gerenoveerde provinciehuis van Zuid-Holland biobased meubels. Waterschap Rivierenland werkte aan maximaal hergebruik van de inventaris door herbestemming (van onderdelen) en/of het opknappen van meubilair voor een vernieuwde levenscyclus. En zelfs als je geen grootse plannen hebt, maar slechts één ruimte in een gebouw moet herinrichten, kan dat circulair zoals Waterschap Vallei & Veluwe deed met herinrichting van de Veluwezaal in hun kantoorpand.

8 Oogsten

Als renoveren en herbestemmen geen oplossing zijn, wordt het slopen van panden een optie. Bij circulaire sloop worden materialen en grondstoffen geoogst. Deze materialen kunnen d.m.v. grondstoffenhubs op een hoogwaardige manier hergebruikt worden. Er wordt in Nederland steeds meer ervaring opgedaan met circulair slopen en delven. Zo is de provincie Gelderland dit voorjaar gestart met het circulair slopen van haar provinciegebouw, de Prinsenhof. De gemeente Leiden is op 1 januari gestart met hun circulaire sloopbeleid en is hiermee de eerste gemeente in Nederland. Verder zijn tien gemeenten in de regio Utrecht het project ‘Old School New School’ gestart waarbij materialen die gedolven worden bij de sloop van schoolgebouwen, hergebruikt worden in de bouw van nieuwe scholen. Ook bij waterschappen wordt circulair gesloopt zoals bij de RWZI Weesp.