Kiezen voor biobased in je buitenruimte: welke soorten zijn er?
Het artikel samengevat:
Impact: Verschillend per materiaalsoort. Miscanthusbeton is bijvoorbeeld een uitstekende isolatie, veel lichter dan traditioneel beton, heeft geen wapening nodig, is brandwerend en volledig recyclebaar.
Wat kun je doen? Vraag bij je leverancier van materialen voor de buitenruimte om biobased alternatieven.
Wat doen anderen? Veel gemeenten gebruiken al biobased materialen in de openbare ruimte, waaronder de kleinere gemeenten Barendrecht en Oegstgeest.
Biobased toepassingen, waar moet je op letten?
Hout, vlas, plantaardige vezels, bamboe, biopolymeren en -composieten. Misschien zijn het niet de eerste materialen waar je aan denkt voor de buitenruimte. Toch worden biobased materialen steeds vaker gebruikt in innovatieve weersbestendige toepassingen. Hoe lang gaan materialen mee en waar moet je op letten?
- Hout (thermisch gemodificeerd of Accoya®)
Gebruikt voor brugdekken, gevelbekleding, banken. Levensduur 20–25 jaar buiten, bij goed ontwerp (droog en ventilerend) en jaarlijkse inspectie. Vermijd grondcontact en kies FSC/PEFC.
Zo koos openbare werken van de gemeente Súdwest-Fryslân voor een Accoya-houten damwand in het Diepe Dolte kanaal in Workum. - Bamboe (gecomprimeerd of bamboe‑composiet)
Gebruikt voor bijvoorbeeld leuningen, bankjes, brugdekken of picknicktafels. Vergelijkbaar met hardhout. Let op: voldoende ventilatie; onderhoud met uv‑olie op drukbelaste plekken. Zo zijn de brugleuningen van gecomprimeerd bamboe in gemeente Oegstgeest - Biocomposieten (vlas/hennep/jute + biohars)
Gebruikt voor bijvoorbeeld fietsrekken of lichtmasten. Sterk en licht materiaal. Biocomposieten scoren tot 57 % beter dan standaard beton.
Op de Floriade stonden 100 biocomposietbanken, ze zijn corrosie-, oxidatie- en kalkaanslag en onderhoudsvrij. En de grondstoffen zijn volledig herbruikbaar. - Miscanthus‑beton (olifantsgras)
Gebruikt voor bijvoorbeeld geluidsschermen. Druksterkte in de range C25/30–C30/37; vorst en dooi‑bestendig bij de juiste receptuur. Levert tot 127 kg CO₂-besparing op per kubieke meter miscanthusvezel-beton. En het is volledig recyclebaar waardoor het de behoefte naar nieuwe grondstoffen vermindert.
Keerwanden van miscanthus‑beton in Barendrecht vangen hoogteverschillen op en slaan CO₂ op. De prefab-betonproducten zijn gemaakt met gerecycled oud beton en miscanthus, een snelgroeiende grassoort die in de buurt van Schiphol wordt geteeld. - Biopolymeren
Bioplastic gemaakt van natuurlijke grondstoffen en daardoor vaak biologisch afbreekbaar. Het materiaal wordt gebruikt voor meubilair of afwerking, niet voor zware draagconstructies. Zoals de zitbank in de biobased proeftuin van de provincie Gelderland. - Kurk
Gebruikt in speelplaatsvloeren of comfortabele, dempende zittingen of accenten. Valdempend en waterdoorlatend. Let op: bescherm de kurktoepassingen tegen bodemvocht en zet ze periodiek in de olie of was.
Het speelpleintje aan het Baroniepad in Amsterdam kreeg als eerste een valondergrond van kurk. - Biochar‑toevoeging
Gebruikt in asfalt, beton of tegels om hittestress te beperken en beton flexibeler te maken. Verhoogt vochtregulatie en kan CO₂ vastleggen. Zo ligt in Enschede een klimaatvriendelijk fietspad met biochar dat CO₂ opslaat. De werkzaamheden vonden plaats bij een buitentemperatuur van 5 graden, zonder verhitting. De biobased emulsie bevat onder andere biologische oliën zoals zonnebloem, vlas- en lijnzaadolie. - Hennep‑kalk (hennepbeton)
Gebruikt in geluidsschermen en beschermde buitengevels, zoals in het Floriade-paviljoen. Sterk in (geluids)isolatie en vullend werk; minder geschikt voor direct grondcontact of zwaar belaste delen.
Hoe kan je aan de slag?
1
Maak een lijst van objecten in de buitenruimte
Maak een lijst van objecten in de buitenruimte die binnen een jaar aan vervanging toe zijn.
2
Zoek biobased-opties
Zoek mogelijke biobased-opties per object: hout, vlas, plantaardige vezels, bamboe, biopolymeren of -composieten.
3
Pas je ruimtelijke kaders en contracten aan
Maak biobased materialen mogelijk.
4
Begin met een pilotproject
Flevoland deed een pilot met verkeersborden met vezels van reuzenberenklauw.
In een proeftuin test de provincie Gelderland biobased straatmeubilair, tegels en borden, voor opschaling in de regio. Neem vervolgens succesvolle producten op in nieuwe bestekken.
5
Monitor en deel je ervaringen
Gebruik Dubocalc om de milieukosten van GWW-werken te berekenen. Meld projecten aan bij biobased bouwprogramma’s, zoals de Nationale Aanpak Biobased Bouwmaterialen (NABB). En deel je ervaringen met biobased-toepassingen met collega’s om het gebruik te stimuleren.
Meer weten?
- Nationale Aanpak Biobased Bouwen (NABB).
- Mogelijkheden met biobased bouwen in de GWW, Brochure NABB.
- Tips en handvatten voor ruimtelijke kaders gemeentes rond biobased bouwen, artikel van Themagroep biobased bouwen.
- Samen sectorstandaarden maken voor biobased bouwen via Building Balance.
- Lees meer over voorbeelden van biobased wegverharding, bruggen of wegmeubilair in het magazine ”Specifieke Uitkering Klimaatneutrale en Circulaire Infrastructuur” (SPUK).
Connect met de Verschilmakers community of deel circulaire voorbeelden op het Verschilmakersplein.
Doe mee