Het goede voorbeeld geven: circulair inkopen
Het artikel samengevat:
Impact: Overheden kunnen door circulair in te kopen innovatie, ketenverandering en circulariteit als standaard bevorderen. Door ambities zichtbaar te maken en transparant samen te werken, creëer je ruimte voor marktinnovatie.
Wat kun je doen? Maak je doelen zichtbaar, zowel intern als extern. Wees een transparante en langdurige samenwerkingspartner, zodat de markt maximaal kan en durft te innoveren.
Wat doen anderen? Meerdere overheden geven het goede voorbeeld: Circulair Friesland organiseert Marktdagen met als doel om hun circulaire ambities te delen met lokale marktpartijen.
Onderbelichte impact van circulair inkopen
Nederland koopt jaarlijks voor ongeveer €116 miljard in aan materialen en diensten. Dit maakt inkoop een krachtig instrument voor de circulaire transitie. Circulair inkopen bevordert regionale innovatie, verlaagt CO₂-uitstoot en vermindert de vraag naar schaarse grondstoffen. De voorbeeldfunctie van overheden verlaagt de drempel voor bedrijven om circulair te innoveren. Omdat gemeenten en provincies grootafnemer zijn, bepalen hun keuzes de richting van de markt. Dit biedt bedrijven strategische kansen, vooral in tijden van stijgende grondstofprijzen, levering risico’s en strengere EU-regels (zoals CSRD en ESPR). Wil je meer weten over wet- en regelgeving? Lees hier meer over relevante wetgeving voor bedrijven. Lees hier meer over europese en nederlandse regelgeving.
Wat levert dit op?
- Versnelde innovatie bij bedrijven: Overheden als “launching customers” geven bedrijven zekerheid voor een afzetmarkt, wat innovaties opschaalt. Het onderzoek ‘’Effect meten van circulair inkopen‘’ van het RIVM wijst uit dat innovatief inkopen per saldo meer effect heeft op ontwikkelen van innovaties dan direct subsidiëring van ontwikkelafdelingen (R&D) van bedrijven. De gemeente Almere en provincie Flevoland stimuleerden de oprichting van de Groene Plastic Fabriek door middel van een circulaire aanbesteding.
- Een vliegwiel voor circulariteit: Het voorbeeldgedrag van overheden zet een positieve spiraal in gang: circulaire innovaties worden breder geaccepteerd en kosten-effectief, wat de regionale economie en de circulaire transitie versnelt. VCI, Versnellingsnetwerk Circulair Inkopen speelt in op dit vliegwiel, mede door het organiseren van Buyer Groups, waarin publieke en private organisaties samen met ketenpartners werken aan de circulaire inkoop van een bepaalde productgroep.
Zo kan je aan de slag
1
Maak je ambities zichtbaar
Formuleer en communiceer duidelijke doelen voor circulair inkopen (bijv. percentage circulair in 2025). Zet dit in beleid, maar breng het ook naar buiten via je website, pers en lokale media. Circulair Friesland organiseert Marktdagen met als doel om bedrijven te informeren over de toekomstige vraag van overheden. Hierdoor kunnen marktpartijen hun producten en diensten beter afstemmen op de circulaire ambities van de overheid.
2
Geef een podium aan leveranciers
Laat circulaire ondernemers uit je regio hun oplossingen presenteren – tijdens marktconsultaties, kennissessies of in een lokaal “circulair loket”, zoals in Zuid-Holland.
3
Wees een goede samenwerkingspartner
Creëer lange termijn zekerheid voor leveranciers door middel van meerjarige raamovereenkomsten of innovatiepartnerschappen. Stel circulaire criteria verplicht in aanbestedingen en maak gebruik van voorkeursposities voor circulaire oplossingen. Door ruimte te geven aan experimenten en fouten, bouw je aan vertrouwen en stimuleer je innovatie. Gemeente Amsterdam gebruikt een innovatiepartnerschap om met 3 bouwconsortia 9 tot 30 hoogwaardige, flexibele en duurzame schoolgebouwen te realiseren. Circulair Friesland ondersteunt overheden bij het gezamenlijk ontwikkelen en delen van circulaire uitvragen, onder andere bij productgroepen als bedrijfskleding, straatmeubilair en kantoorvoorzieningen. Dit leidt tot schaalvoordelen, uniformiteit in procedures en concrete toepassing van circulaire criteria binnen aanbestedingen van meerdere Friese opdrachtgevers. Lees hier meer over de mogelijkheden van samenwerken bij circulair inkopen.
4
Deel je ervaringen
Publiceer succesverhalen en leerpunten van circulaire aanbestedingen om de drempel voor andere overheden en bedrijven te verlagen. Bijvoorbeeld zoals Rijkswaterstaat en de Gemeente Losser.
