.png)
TERUGWINNEN GRONDSTOFFEN
In Nederland worden al allerlei grondstoffen teruggewonnen uit afval. De Nederlandse waterschappen zitten met hun rioolwaterzuiveringen aan het einde van de keten. Zij hebben dan ook vele inspirerende voorbeelden van het terugwinnen van grondstofstromen uit rioolwater. Circulair beleid van waterschappen gaat daardoor ook vaak over het verwaarden van hun reststromen uit rioolwater. Maar ook provincies en gemeenten zetten in op het terugwinnen van grondstoffen uit huishoudelijk afval of bedrijfsafval van bijvoorbeeld eigen organisatie, openbare ruimten, voedsel, of in de bouw. We geven je een aantal voorbeelden:
Terugwinnen grondstoffen bij waterschappen
Afval van waterschappen bestaat voornamelijk uit rioolwater, baggerslib en maaisel. Niet altijd hebben waterschappen al goed of rendabele afzetmarkten voor de grondstoffen, daar wordt nog flink aan gewerkt. Enkele voorbeelden waar grondstoffen al worden teruggewonnen zijn:
Rioolwater
In de Energie en Grondstoffenfabriek wordt intensief onderzoek gedaan om waardevolle grondstoffen terug te winnen uit afvalwater. In deze ‘fabriek’ werken alle 21 Nederlandse waterschappen samen. Er zijn steeds meer waterschappen die zelf actief aan de slag gaan met de waardevolle materialen die in ‘hun’ rioolwater zit, zoals:
Cellulose. Waterschap Vallei en Veluwe en Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) halen het cellulose van ons toiletpapier uit het rioolwater. Dat kan bijvoorbeeld opnieuw ingezet worden in de papierindustrie of als isolatiemateriaal.
Fosfaat. Een belangrijke maar steeds schaarser wordende grondstof voor onze voedselvoorziening en wordt o.a. door Hoogheemraadschap van Delfland teruggewonnen uit afvalwater. Fosfaat wordt bijvoorbeeld opnieuw ingezet voor de productie van kunstmest. In dit filmpje van Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier zie je hoe dat terugwinnen van cellulose en fosfaat in zijn werking gaat. Lees ook het interview hieronder met Bob de Boer van HHNK.
Biomassa. Slib is ook een energiebron, want het kan d.m.v. vergisting omgezet worden tot biogas zoals de waterschappen Zuiderzeeland en Brabantse Delta doen.
Kaumera. Verder wordt door Waterschap Vallei en Veluwe en Waterschap Rijn en IJssel uit slibkorrels kaumera gewonnen: een nieuwe en veelzijdige biobased grondstof die gebruikt wordt voor allerlei toepassingen in de land- en tuinbouw en de betonindustrie.
Biopastics. Waterschap Scheldestromen tenslotte haalt een zuivere stof (PolyHydroxyAlkanoaten, PHA) uit slib waar bioplastics mee te maken zijn.
Kraakhelder water. Tot slot wordt uit rioolwater nog een hele belangrijke grondstof teruggewonnen, namelijk: water! Dat water kunnen de waterschappen tegenwoordig super zuiver krijgen. In de Waterfabriek Wilp wordt binnenkort rioolwater volgens een nieuw zuiveringsconcept gezuiverd tot kraakhelder water.
Tegels en bakstenen. Zuiveringsslib is het halfvaste restmateriaal dat ontstaat als bijproduct van rioolwaterzuivering. Het kan hergebruikt worden in bouwmaterialen: zo verwerkte de startup Waterweg bagger tot tegels en bakstenen.
Baggerslib
Baggerslib dat ontstaat bij het uitbaggeren van bijvoorbeeld sloten, wordt op verschillende manieren hergebruikt. Het kan worden verwerkt tot grond om lokaal hergebruikt te worden voor dijken of bermen.
Maaisel
Waterschappen beheren veel (natuurlijke) terreinen waar allerlei reststromen zoals maaisel van o.a. oevers en bermen vrijkomen. Met circulair terreinbeheer zorgen waterschappen ervoor dat de grondstoffen die vrijkomen bij het beheer van watergangen en terreinen hoogwaardig benut worden voor nieuwe toepassingen. Denk aan insectenvoedsel van maaisel uit wateren of bossen, boomroosters van het maaisel van beekoevers, isolatiemateriaal van lisdodde en eiwitrijk wormenvoedsel van waternavel. Bekijk nog meer voorbeelden in ‘Circulair waterbeheer: Aan de slag met maaisel en slib’.
>> Ken jij nog andere voorbeelden van het terugwinnen van grondstoffen of hoogwaardig verwerken bij waterschappen? Laat het ons weten op info@circularities.com
Terugwinnen grondstoffen bij gemeenten en provincies
Gemeenten en provincies kunnen in hun eigen organisatie afval terugwinnen maar hebben (indirect) ook invloed op afvalstromen buiten hun eigen organisatie, de voorbeelden zijn daar eindeloos. We noemen enkele:
Afval uit eigen organisatie
De gebruikte biobased koffiebekers en koffielepeltjes van medewerkers op het provinciehuis in Noord-Brabant worden verwerkt tot toiletpapier. Het provinciehuis recycled inmiddels 85% van het afval en behoort daarmee tot de best presterende kantoorpanden van Nederland.
De Clique gaat aan de slag met organische reststromen als koffiedik, schillen en etensresten. Seenons regelt de gehele logistiek van bijna 30 verschillende afvalstromen en zorgt er voor dat je afval bij verwerkers terecht komt voor een hoogwaardige verwerking.
Openbare ruimte
Gemeenten en provincies hebben ook maaisel van bermgras en oeverbegroeiing en kunnen dit net als de waterschappen hoogwaardig verwerken en verwaarden. Geen gek idee om eens met andere decentrale overheden samen op te trekken op dit gebied dus. In het project ‘Verwaarden van groene reststromen’ van de gebiedscoöperatie Zuidwest Drenthe zoeken de provincie Drenthe en zeven gemeenten de samenwerking op met lokale ondernemers om van reststromen als bermgras een nieuw (tussen)product te maken zoals isolatiemateriaal of bodemverbeteraars.
Voedsel
Agrifood reststromen kunnen vaak nog opnieuw worden ingezet. Soms voor menselijke consumptie en ze zitten vaak vol waardevolle componenten voor bijvoorbeeld veevoer of biobased bouwmateriaal. De gemeente Dronten en de provincie Flevoland werkten samen met de Aeres Hogeschool en regionale ondernemers aan het verwaarden van reststromen. In dit filmpje zie je een overzicht van hun projecten. Hun programma Greenup is gericht op het vinden van gezamenlijke oplossingen voor agrarische reststromen die nu nog als afval worden beschouwd.
Textiel
De gemeente Groningen heeft samen met GoudGoed uit Groningen, ReBlend uit Amsterdam en Vepa uit Hoogeveen Gronings Goud ontwikkeld: een nieuw hoogwaardig garen dat voor 100% gemaakt is van oud textiel uit huishoudelijk afval uit de gemeente. Van dit garen is stof gemaakt voor de productie van kantoorstoelen van Vepa. Lees hier meer over in het interview met Carolina Vogel hieronder.
Dit zijn enkele voorbeelden van een directe samenwerking tussen een gemeente of provincie met een producent. Maar je kan ook tussenpartijen inschakelen die de verwerking van je reststromen uit handen nemen.
Bouw
Als renoveren en herbestemmen geen oplossing zijn, wordt het slopen van panden een optie. Bij circulaire sloop worden materialen en grondstoffen geoogst. Deze materialen kunnen d.m.v. grondstoffenhubs op een hoogwaardige manier hergebruikt worden. Er wordt in Nederland steeds meer ervaring opgedaan met circulair slopen en delven. Zo is de provincie Gelderland dit voorjaar gestart met het circulair slopen van haar provinciegebouw, de Prinsenhof. De gemeente Leiden is op 1 januari gestart met hun circulaire sloopbeleid en is hiermee de eerste gemeente in Nederland. Verder zijn 10 gemeenten in de regio Utrecht het project ‘Old School New School’ gestart waarbij materialen die gedolven worden bij de sloop van schoolgebouwen, hergebruikt worden in de bouw van nieuwe scholen. Ook bij waterschappen wordt circulair gesloopt zoals bij de RWZI Weesp.
>> Ken jij nog andere voorbeelden van het terugwinnen van grondstoffen of hoogwaardig verwerken bij gemeenten of provincies? Laat het ons weten op info@circularities.com
Voorbeeld doelstellingen:
★ “Afval uit onze eigen organisatie zetten we in 2025 voor 95% opnieuw in.”
★ “Wij hebben met afvalverwerkers geïnventariseerd welke grondstoffen we kunnen terugwinnen uit het afval in 2024. ”
★ “Wij hebben in 2026 in zowel de bouw, agrifood en onze eigen organisatie tenminste drie nieuwe projecten lopen waar we grondstoffen terugwinnen in de regio”
Goed voorbeeld
Algemene vragen over circulaire economie voor jouw organisatie:
Wat is je verantwoordelijkheid als decentrale overheid in CE?
Hoe krijg je jouw organisatie en collega’s mee?
Hoe maak je CE meetbaar?
Hoe zorg je voor voldoende capaciteit en middelen?
Wat als de circulaire oplossing duurder wordt dan de lineaire?
Bekijk hier de antwoorden >>Deel Met Je Collega’s
Verder lezen en verdiepen
Lees in het tijdschrift De Verschilmakers zeven circulaire praktijkverhalen van baanbrekende ambtenaren bij gemeenten, provincies en waterschappen. Deze verhalen zitten bomvol concrete tips om morgen mee aan de slag te gaan.
In deze zes podcasts gaan wij met experts in gesprek over hoe Nederland er in 2030 en 2050 uit komt te zien op het gebied van bouw, landbouw, infrastructuur, bedrijven, consumenten en afval.
In de andere edities over Afval komen de volgende onderwerpen aan bod:
-
Hoogwaardig verwerken
Voorkomen van afval
Bedrijfsafval
Huishoudelijk afval
Ben je nog niet aangemeld voor dit kennisnetwerk?
Meld je dan hier aan en vertel het door aan je collega’s!
Lees ook over de andere thema’s
Een initiatief van:
In samenwerking met:
