VIER UITDAGINGEN VOOR GEMEENTEN

In de volledige keten huishoudelijk afval spelen gemeenten maar een beperkte rol. Het is best vreemd dat gemeenten moeten betalen voor het ophalen en verwerken van het afval van inwoners terwijl zij beperkt invloed hebben op de hoeveelheid afval die mensen weggooien en kwaliteit van dat afval. Daardoor ontstaat een spanningsveld als gemeenten naar een circulair afvalsysteem willen.

Hoe sterk het aantal niet-recyclebare producten ook groeit, gemeenten zijn verantwoordelijk voor het zorgvuldig laten verwerken. Maar hoe kunnen zij afval zorgvuldig verwerken als het van slechte kwaliteit is? De gemeente richt zich nu vaak alleen nog op inzamelen en recyclen, maar daar kan je niets meer aan de kwaliteit van afval veranderen of verbeteren. Aan het begin van de productie van een product moet verbetering komen, bij die producent dus. En dus zouden gemeenten daar invloed op moeten uitoefenen. De uitgebreide producenten verantwoordelijkheid (UPV) zou een stap in de goede richting kunnen zijn: daarmee worden producenten verantwoordelijk voor de gehele levensfase van de producten die zij maken en verkopen en dus ook voor het inzamelen en de (hoogwaardige) verwerking daarvan.

Verder los je met het scheiden van afval alleen het probleem ook niet op, terwijl gemeenten hier juist wél invloed op hebben. Burgers zijn vaker “scheidmoe”, zeker als het ‘scheidbeleid’ te vaak verandert. Maar het is ook bekend dat inwoners gemotiveerd raken als ze weten wat er van hun gescheiden ingeleverde afval gemaakt wordt.

Daarbij speelt de vraag wat nou de beste manier van afvalscheiding is: machinaal (na)scheiden of inwoners laten scheiden? Scheiding van afval is belangrijk om schone (mono)stromen te krijgen die recycling en hoogwaardige verwerking makkelijker maken. De keuze tussen scheiding door inwoners of nascheiding door een inzamelaar is afhankelijk van de situatie en kan per gemeente of regio verschillen. De Optiekaart en Argumentenkaart Bron- en Nascheiding zijn gemaakt om individuele gemeenten inzicht te geven in wat voor die specifieke situatie belangrijk is in de overweging.

Spullen die niet worden aangeschaft worden ook niet weggegooid. Maar afval terugdringen kan op verschillende manieren, een paar voorbeelden

Textiel

Steeds meer gemeenten stimuleren tweedehands kledingwinkels. De gemeente Amsterdam helpt inwoners met het platform Cosh! Het stimuleert inwoners hun oude textiel in te leveren bij vintage en tweedehands winkels of te laten repareren. Het platform biedt inwoners een overzicht van locaties waar duurzame mode te koop is, tweedehandswinkels, maar ook kinderkledingwinkels waar je kleding kunt huren en retailers met een duurzaam aanbod. De gemeente Amsterdam betaalt voor lokale ondernemers die duurzame kleding aanbieden de financiële contributie voor het platform.

Luiers

In de gemeente Aalten geven ze ouders bij de aangifte van hun kind en bij verloskundige praktijken een waardebon voor een proefpakket herbruikbare luiers. Ouders die overstappen op de herbruikbare luier krijgen subsidie van de gemeente. Lees er meer over in het interview met Jan ten Klooster hieronder.