BEDRIJFSAFVAL


Bedrijven in Nederland produceren jaarlijks ruim 1 miljard kilo aan bedrijfsafval. De grootste afvalstromen zijn bouw- en sloopafval, slib en verontreinigde grond. De vier sectoren met meeste afval zijn: de bouw (23%), metaalindustrie (10%), voedingsmiddelenindustrie (10%) en landbouw (8%). De meeste bedrijven letten voornamelijk op waar ze hun afval zo makkelijk en goedkoop mogelijk kwijt kunnen. Voorkomen van afval zou dus ook hier het meest effectief, impactvol en kostenefficiënt zijn.

Afvalpreventie bij bedrijven en industrieën zou moeten bestaan uit: circulair ontwerpen van producten, vermindering grondstoffengebruik, duurzame materiaalkeuze en een schoon productieproces. Als er uiteindelijk toch afvalstromen ontstaan, moeten die gescheiden monostromen aangeboden worden aan een gespecialiseerde verwerkers en weer hoogwaardig verwerkt worden. Naast afval voortkomend uit productieprocessen creëren bedrijfspanden ook kantoorafval. Wat we als burgers normaal vinden, doen we als werknemers en ondernemers niet of nog te weinig: afval scheiden, gft van de bedrijfskantine bijvoorbeeld. Ook daar is winst te behalen.


Hoe kan je als decentrale overheid er voor zorgen dat bedrijven minder afval hebben en verantwoordelijkheid voor de herkomst en de verwerking van dat afval nemen?


Voorbeeld in het voorkomen van bouwafval

Op bouwplaatsen blijven altijd materialen over. Er worden bijvoorbeeld altijd extra deuren gekocht, voor als een van de deuren beschadigd raakt tijdens de bouw. Maar ook een kozijnenfabrikant kan net een verkeerde afmeting hebben gebruikt van zijn sponningen waardoor het raam wat hij erin moet zetten niet meer past. Het gaat hier om hoogwaardige materialen die nu vaak weggegooid worden. Gemeenten en provincies zouden hierin een rol kunnen spelen door een plek aan te wijzen waar deze goederen vanuit de hele regio naartoe gebracht zouden kunnen worden en opnieuw kunnen worden verkocht. Een keer in de zoveel tijd kan dan via 1 logistieke partij alle goederen opgehaald worden bij de aangesloten bedrijven.


Voorbeeld in het voorkomen van landbouwafval

Agrifood reststromen kunnen vaak nog opnieuw worden ingezet. Soms voor menselijke consumptie, maar ze zitten vaak ook vol waardevolle componenten voor bijvoorbeeld veevoer of biobased bouwmateriaal. De gemeente Dronten en de provincie Flevoland werkten samen met de Aeres Hogeschool en regionale ondernemers aan het verwaarden van reststromen. In dit filmpje zie je een overzicht van hun projecten. Hun programma Greenup is gericht op het vinden van gezamenlijke oplossingen voor agrarische reststromen die nu nog als afval worden beschouwd. De provincie Noord-Holland heeft Chaincraft gefinancierd die uit organische reststromen vetzuren haalt en daarmee organisch afval voorkomt, bekijk hier het filmpje.


Invloed via VTH

Sturen op circulaire bedrijfsvoering en dus op circulair afvalbeleid kan via vergunningen, toezicht en handhaving. Omgevingsdiensten komen bij vele bedrijven in de regio over de vloer, zij hebben zicht op wat er bij bedrijven speelt. Zij kunnen bijvoorbeeld adviseren over hoe je afvalstoffen maximaal hergebruikt. Wanneer je omgevingsdiensten in een vroeg stadium betrekt bij projecten waarbij afval weer opnieuw wordt ingezet als grondstof, kunnen zij vanaf het begin meedenken over hoe ondanks soms moeilijk makende wetgeving het project toch ten uitvoer kan worden gebracht. De provincie Gelderland organiseert voor zijn 7 omgevingsdiensten en 51 gemeenten sessies om te kijken hoe ze samen kunnen optrekken bedrijven te stimuleren. De Omgevingsdienst NL heeft in 2021 in opdracht van IPO onderzocht waar de kansen en belemmeringen liggen om te sturen op circulaire bedrijfsvoering en het stimuleren daarvan met behulp van het VTH-instrumentarium. In het ‘Onderzoek circulaire economie & VTH’ worden kansen en belemmeringen in regelgeving zichtbaar. Agrariërs die bijvoorbeeld als onderdeel van hun kringlooplandbouw opgewaardeerde mest willen transporteren mogen dat niet omdat volgens de wet biogrondstoffen niet het eigen erf mogen verlaten. Het LAP3 en de meststoffenwetgeving zitten elkaar dus in de weg. Deze infographic vat het onderzoek samen.


Van afval naar grondstof, grondstoffen uitwisseling tussen bedrijven

Het principe van grondstoffen (onderling) uitwisselen klinkt logisch en aanlokkelijk maar in werkelijkheid is het vaak lastig van de grond te krijgen. Afval van bedrijf A moet namelijk op het juiste moment beschikbaar zijn in de juiste hoeveelheid en in de juiste kwaliteit voor bedrijf B. En dat is zelden het geval. Bedrijven zijn vaak huiverig om hun productieproces afhankelijk te laten worden van andermans afval. Soms kan het zelfs zo zijn dat als je afval opnieuw gaat inzetten het plotseling waarde krijgt en je een perverse prikkel creëert om meer afval te gaan produceren. Het kan zelfs in eerste instantie goedkoop lijken om afval te gebruiken. Maar op het moment dat afval waarde krijgt verandert de businesscase. Wat wel goed kan is restwarmte of restwater van het ene bedrijf bij een ander bedrijf inzetten.


3 Invloed op publieke of maatschappelijke organisaties

De invloed van decentrale overheden op publieke of maatschappelijke organisaties is vaak directer dan op het bedrijfsleven. Organisaties binnen een regio waar je kan inzetten op vermindering van bedrijfsafval:

- Sportclubs: Met dit stappenplan krijgen sportclubs inzicht in de samenstelling van hun afval en werken ze aan afvalpreventie, afvalscheiding, communicatie, afspraken met leveranciers en afvalverwerkers en gedragsbeïnvloeding

- Cultuursector: Het rapport ‘Van afval naar grondstoffen in de cultuursector’ beschrijft de verschillende mogelijkheden voor deze sector om afval te voorkomen en beter te scheiden. En hoe gemeenten daarbij kunnen helpen.

- Festivals en evenementen: Via vergunningen kunnen gemeenten flink invloed uitoefenen op het afvalbeheer op festivals en evenementen. Lees hier wat er allemaal mogelijk is.

- Scholen: Met het programma ‘Afval op School’ is afgelopen jaren binnen verschillende projecten veel kennis en ervaring opgedaan op het gebied van afvalscheiding en -preventie, gedragsverandering en educatie op scholen, van basisschool tot universiteit. Lees hier over de mogelijkheden.


Partijen waarbij bedrijven terecht kunnen

- De VANG Buitenshuis richt zich op afvalbeleid in 9 branches. In het programma werkt de VANG samen met koplopers om te laten zien wat nu al mogelijk is. Per branche staat informatie over lopende projecten, handige tools en inspirerende voorbeelden van koplopers in horeca, kantoren en winkels en handel.

- KVK heeft een stappenplan en afvalwijzer voor bedrijven.

- Het initiatief Afval Goed Geregeld van Stichting Afvalfonds Verpakkingen en Nedvang B.V. richt zich specifiek op organisaties in Nederland die verpakkingsafval hebben dat lijkt op huishoudelijke afval. Zij kunnen zich aanmelden voor kosteloze inzameling van gescheiden plastic verpakkingen en drankenkartons (PD) en/of glas.

- Live Life Green helpt met het in kaart brengen van bedrijfsafval.

- het Landelijk Afvalbeheerplan biedt kant-en-klare communicatiemiddelen voor verschillende sectoren waarmee decentrale overheden bedrijven kunnen informeren over hoe zij bedrijfsafval moeten scheiden.

- De Zero Waste Expeditie is een gratis online tool met acht modules gericht op afvalpreventie en afvalscheiding. Deze tool helpt bedrijven en organisaties stapsgewijs richting een Zero Waste Toekomst.


Voorbeeld doelstellingen:

★ “We hebben in 2024 in de regio een circulaire bouwhub waar waardevolle materialen van bouwbedrijven uit de regio heen gebracht kunnen worden en opnieuw worden verkocht.”
★ “In 2024 hebben we met onze omgevingsdiensten de provincie en alle gemeenten een plan om in 2025 alle bedrijven te stimuleren met circulaire economie aan de slag te laten gaan.”
★ “We hebben in 2026 alle publieke en maatschappelijke organisaties is onze regio mee laten doen aan programma’s om bedrijfsafval te voorkomen.”


Goed voorbeeld

Barbara Harskamp

Gebruik van grondstoffen verminderen en hoogwaardig terugbrengen in dezelfde keten.

Lees hier het interview met Barbara >>

Algemene vragen over circulaire economie in jouw organisatie:

Wat is je verantwoordelijkheid als decentrale overheid in CE?

Hoe krijg je jouw organisatie en collega’s mee?

Hoe maak je CE meetbaar?

Hoe zorg je voor voldoende capaciteit en middelen?

Wat als de circulaire oplossing duurder wordt dan de lineaire?

Bekijk hier de antwoorden >>

Deel Met Je Collega’s

 
 
 
 

Verder lezen en verdiepen


Lees in het tijdschrift De Verschilmakers zeven circulaire praktijkverhalen van baanbrekende ambtenaren bij gemeenten, provincies en waterschappen. Deze verhalen zitten bomvol concrete tips om morgen mee aan de slag te gaan.

In deze zes podcasts gaan wij met experts in gesprek over hoe Nederland er in 2030 en 2050 uit komt te zien op het gebied van bouw, landbouw, infrastructuur, bedrijven, consumenten en afval.

In de andere edities over afval komen de volgende onderwerpen aan bod:

  • Hoogwaardig verwerken

  • Terugwinnen grondstoffen

  • Voorkomen van afval

  • Huishoudelijk afval



Ben je nog niet aangemeld voor dit kennisnetwerk?
Meld je dan hier aan en vertel het door aan je collega’s!


 
 

Lees ook over andere thema’s:

 

Een initiatief van:

In samenwerking met: