Circulair materialenplan: nieuwe normen voor een circulaire economie

Minimumstandaarden voor verwerking van materiaalstromen

In 2025 vervangt het Circulair Materialenplan (CMP) het Landelijk Afvalbeheerplan 3 (LAP3). Het CMP stimuleert de overgang naar een volledig circulaire economie in 2050. In LAP3 lag de nadruk op het verminderen van restafval, het verbeteren van afvalscheiding en een efficiënte afvalinzameling, maar niet op de verwerking. Hierdoor verwerkten veel afvalverwerkers gescheiden afvalstromen alsnog laagwaardig. Netjes gescheiden textiel werd bijvoorbeeld verbrand of gebruikt als isolatie; terwijl het ook hoogwaardig verwerkt had kunnen worden tot garen. 

Het CMP heeft een focus op alle fasen van de materiaalketen, van ontwerp tot verwerking en hergebruik. Daarnaast geeft het minimumstandaarden voor de verwerking van materiaalstromen, zoals gft, textiel, bouwafval en pmd. Als opdrachtgever kun je met het CMP:

• Bepalen wanneer een verwerking als hoogwaardig wordt beschouwd.
• Aangeven welke technieken gewenst zijn voor welke afvalstroom.
• Vergunningen verlenen aan afvalverwerkers die voldoen aan deze standaarden en innovatieve methoden toepassen.

Als gemeente en provincie neem je verplicht heldere eisen op in aanbestedingen en contracten met afvalverwerkers. Met gedetailleerde rapportages per afvalstroom toon je aan wat er precies met ingezamelde materialen gebeurt. Het is dus belangrijk om te investeren in kennis en capaciteit voor monitoring en handhaving. En om beleid, inkoop, toezicht en vergunningverlening met elkaar te verbinden voor een goedwerkende regionale circulaire economie. 


Wat kun je doen?

1. Vraag door aan je afvalverwerker en analyseer verwerkingsstromen
   • Bespreek vragen als: Wat gebeurt er na inzameling met de gescheiden stromen? Wordt ingezameld textiel verbrand of hergebruikt? Wat gebeurt er met gft of pmd? 
   • Breng laagwaardige verwerking en verbeterpunten in kaart.
2. Stel eisen aan eindverwerking in contracten
   • Denk aan minimumpercentages voor hergebruik, bonus-malusregelingen en verplichte rapportages. 
   • Gebruik standaardvoorwaarden. De rijksoverheid heeft modelbepalingen beschikbaar voor verwerkingseisen.

Meerdere gemeenten in de Gooi en Vechtstreek stelden bijvoorbeeld een grondstoffenvisie op voor de hoogwaardige verwerking van materiaalstromen.

3. Veranker de CMP-standaarden in je vergunningenbeleid
   • Voeg CMP-vereisten toe aan omgevingsvergunningen voor bouw en renovatie. Controleer of materialen geregistreerd worden volgens CMP bij aanvraag. Informeer ontwikkelaars en aannemers dat dit onderdeel is van het vergunningstraject. 
   • Zorg ervoor dat vergunningverleners getraind zijn om te beoordelen of projecten voldoen aan de CMP-eisen. Werk hierbij samen met de omgevingsdienst, die de gemeente kan ondersteunen bij de toetsing en handhaving van deze eisen.

Zo ondersteunt de provincie Overijssel gemeenten bij het opnemen van circulaire normen in vergunningenbeleid.

4. Gebruik bestaande tools en netwerken
   • Gebruik tools van het CMP (in ontwerp), zoals de Handreiking grondstoffengebruik en afvalpreventie.
   • Sluit aan bij netwerken zoals Kennisnetwerk Circulaire Ambachtscentra of het Utrechts Circulair Ambtenarennetwerk.
5. Activeer inwoners om hoogwaardige verwerking te vergroten
   • Gemeente Noordenveld organiseerde met basisscholen een Textielrace waarbij 6.205 kilo textiel werd ingezameld, gesorteerd door ReShare (Leger des Heils) en opnieuw verspreid via ReShare Stores. Dit vergroot bewustwording en zorgt voor hoogwaardige verwerking van materialen.
   • In Bronckhorst wordt gft verwerkt tot hoogwaardige compost en groene stroom die inwoners zelf kunnen afnemen.