Van vod naar vintage: hoe je als gemeente inwoners activeert in de circulaire textielketen
In dit artikel lees je hoe je als gemeente inwoners actief kunt betrekken bij de circulaire textielketen. Dit doe je door te investeren in toegankelijke inzameling, reparatiepunten en tweedehands platforms en winkels. De gemeenten Amsterdam en Groningen laten zien hoe het kan: van vintageplatforms (Cosh!) tot hoogwaardige recyclingprojecten (Gronings Goud) die grondstoffen verspilling tegengaan.
Direct naar
De impact van textiel
Waarmee draagt de gemiddelde Nederlander het meeste bij aan klimaatverandering? Het is niet vlees eten of vliegen, maar het aanschaffen van spullen. Van die spullen heeft kleding, naast elektrische apparaten, de grootste negatieve impact. We zijn de afgelopen 20 jaar 40% meer kleding gaan kopen en behandelen het steeds meer als een wegwerpproduct. Inmiddels kopen Nederlanders jaarlijks gemiddeld 50 kledingstukken, waarvan een groot deel nauwelijks wordt gedragen.
De productie van al die kleding heeft een enorme impact op het milieu. Voor de teelt van wol en katoen wordt veel land en water verbruikt en voor polyester is aardolie nodig. Tijdens de productie, bijvoorbeeld het verven, komen schadelijke chemicaliën vrij, wat leidt tot watervervuiling. Bovendien zijn de arbeidsomstandigheden in veel textielketens vaak slecht. Nadat die kledingstukken 7 keer zijn gedragen, veranderen ze in een enorme hoeveelheid textielafval, waarvan een groot deel wordt verbrand. Zonde, want uit onderzoek van de Metropoolregio Amsterdam blijkt dat van alle kleding die nu wordt verbrand, 28% zou kunnen worden hergebruikt en 51% zou kunnen worden gerecycled.
Maar hoe kan je als gemeente inwoners activeren om betere keuzes te maken? Hoe creëer je gedragsverandering en waar zet je op in?
Wat kan je doen?
1
Inzameling
In Amsterdam komt 69%van het afgedankte textiel in het restafval terecht. Hier zit veel potentie. Zorg voor goed zichtbare en toegankelijke textielinzamelpunten, bijvoorbeeld bij milieustraten of in buurtcentra. Of maak het nog laagdrempliger en kies zoals gemeente Zwartewaterland voor huis aan huis textiel inzameling. Betrek bewoners door bijvoorbeeld een lokale inzamelingswedstrijd, zoals de Textiel Race voor scholen.
2
Reparatie en recycling
Maak reparatiemogelijkheden zichtbaar voor inwoners, bijvoorbeeld via een online reparatiekaart. Promoot lokale reparatiewerkplaatsen en geef korting op reparaties, zoals de gemeente Amsterdam doet met haar stadspas. De ‘Rotterdam Circulair Routeplanner’ geeft informatie over locaties waar je spullen kunt delen, ruilen, brengen of repareren. Gemeente Groningen nam het voortouw voor het project ‘Gronings Goud’: Bruikbaar textielafval wordt in een fabriek ontrafeld en gesponnen tot industrieel garen. De garens worden onder andere gebruikt voor interieurstoffen in kantoormeubilair van lokale meubelfabrikant Vepa. De Verschilmakers interviewde Carolina Vogel van de gemeente Groningen over dit initiatief.
3
Versterk tweedehands initiatieven
De tweedehands kledingmarkt groeit hard en kan binnen acht jaar groter zijn dan fast fashion. Gemeenten kunnen deze ontwikkeling versnellen door lokale ruil- en hergebruikinitiatieven te ondersteunen. Faciliteer tweedehands winkels, kledingruilbeurzen of platforms waar inwoners kleding kunnen delen, ruilen of repareren.
Een goed voorbeeld is het platform Cosh!, dat inwoners stimuleert om hun oude textiel in te leveren bij vintagewinkels of te laten repareren. Het biedt bovendien een overzicht van duurzame modewinkels, verhuurconcepten en lokale retailers met een circulair aanbod. Ook op kleinere schaal kan dit: de gemeente Castricum organiseert twee keer per jaar een ruilbeurs in het gemeentehuis, waar inwoners kleding en andere producten kunnen uitwisselen.
4
Voorkomen van kopen
Uiteindelijk is het de bedoeling om het koopgedrag van inwoners te veranderen. Geef als gemeente het goede voorbeeld. Het wordt makkelijker voor inwoners om de juiste keuze te maken als je inzichtelijk maakt wat het milieueffect van hun keuze is. Uit een peiling van ABN AMRO blijkt dat 39% van de kopers bereid is om meer te betalen voor een duurzame spijkerbroek als ze weten dat die op een eerlijke en milieuvriendelijker manier is gemaakt. Laat als gemeente vooral zien dat je het zelf belangrijk vindt, bijvoorbeeld door bedrijfskleding tweedehands in te kopen. Zo deed de gemeente Haarlem in 2021 mee aan de Dutch Sustainable Fashion Week. Zij organiseerden verschillende activiteiten samen met Haarlemse ondernemers die zich inzetten voor duurzaam textiel. De gemeente Amsterdam maakte een lespakket over circulair textiel voor basisscholen.
5
Werk samen met de private sector
De Uitgebreide Producentenverantwoordelijkheid (UPV) Textiel is sinds 1 juli 2023 van kracht voor consumentenkleding, bedrijfskleding en huishoudtextiel. De wet legt de verantwoordelijkheid bij producenten om te zorgen dat hun producten van ontwerp tot afdanking circulair worden verwerkt: hergebruikt, gerepareerd of gerecycled. De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) ziet toe op naleving, terwijl producenten zich moeten melden bij Rijkswaterstaat en jaarlijks rapporteren over hun inzamel- en recyclingresultaten. Vanaf 2026 moeten zij ook concrete cijfers aanleveren over hergebruik en recycling, oplopend naar 75% in 2030, waarvan een groeiend deel in Nederland moet plaatsvinden.
Overweeg subsidies of samenwerkingsprogramma’s voor circulaire textielprojecten, zoals de provincie Noord-Holland doet. Een voorbeeld is Thisisfreefashion, waar inwoners gratis kleding kunnen ophalen of inleveren, en lokale initiatieven waarin ondernemers en producenten gezamenlijk werken aan een circulaire textielketen.
In deze tekst vind je meer over UPV’s.
Wil je zelf aan de slag? Milieu Centraal biedt praktische tips voor het opzetten van kledingruilevenementen.
Meer weten?
- Lees meer over de toekomstige UPV textiel op de website van de NVRD.
- Het voorbeeld The Swapshop: een fysieke permanente locatie in Amsterdam waar kleding geruild kan worden. Wanneer je kleding inlevert, spaar je punten om weer kleding terug te ruilen of te kopen tegen korting. De kleding wordt nagekeken, gerepareerd en gereinigd voordat het weer opnieuw wordt aangeboden.
Connect met de Verschilmakers community of deel circulaire voorbeelden op het Verschilmakersplein.
Doe mee