Hoogwaardige afvalverwerking: dé stap van scheiden naar circulair
Het artikel samengevat:
Afval goed scheiden is een begin, maar is pas echt zinvol als het daarna hoogwaardig wordt verwerkt: dus hergebruikt voor nieuwe producten in plaats van verbrand of gebruikt als laagwaardig materiaal. Het nieuwe Circulair Materialenplan (CMP) kijkt naar de hele levensloop van materialen. Zo worden strengere eisen gesteld aan hoe afval zoals textiel, gft of pmd verwerkt mag worden. Gemeenten en provincies kunnen sturen via vergunningen en contracten, bijvoorbeeld door te eisen dat afval schoon wordt ingezameld en echt wordt hergebruikt.
Goede afspraken in de keten maken het verschil
In een circulaire economie is het niet genoeg om afval te scheiden. Pas als gescheiden stromen ook hoogwaardig worden verwerkt, maak je het verschil, bijvoorbeeld met 80% energievermindering. Hoogwaardige verwerking vraagt om zuivere grondstofstromen en om goede afspraken in de hele keten: van inzameling tot verwerking. Met het nieuwe wettelijke kader voor afvalverwerking, het Circulair Materialenplan (CMP), krijgen gemeenten en provincies nieuwe sturingsmogelijkheden via vergunningen, inkoopcriteria en minimumstandaarden. Wie nú al begint, loopt straks niet achter de feiten aan.
Wat is het verschil tussen laagwaardige en hoogwaardige verwerking?
Keurig gescheiden afvalstromen zijn weinig circulair als deze laagwaardig worden verwerkt of verbrand. Wat zijn verschillen per afvalstroom tussen laagwaardige en hoogwaardige verwerking?
| Afvalstroom | Laagwaardig | Hoogwaardig |
|---|---|---|
| Pmd | Plastic planken | Nieuwe voedselverpakkingen |
| Textiel | Isolatiemateriaal | Nieuwe kledingstukken |
| Gft | Vergisting en verbranding | Compost en bodemverbeteraar |
Vanaf 2025 vervangt het Circulair Materialenplan (CMP) het Landelijke Afvalbeheerplan 3 (LAP3). In LAP3 ging het vooral om minder restafval en beter scheiden, maar niet om wat er daarna met het afval gebeurde. Daardoor werd goed gescheiden afval, zoals textiel, toch vaak verbrand of gebruikt als isolatie, terwijl er nieuwe kleding van gemaakt had kunnen worden.
Het CMP kijkt naar de hele levensloop van materialen – van ontwerp tot hergebruik – en stelt minimumeisen voor de verwerking van afval, zoals gft, textiel, bouwafval en pmd. Zo weten vergunningverleners welke verwerking echt circulair is en welke technieken daarvoor gebruikt mogen worden. Daarmee stimuleer je hergebruik en steun je vernieuwende bedrijven.
Met de veranderingen in beleid en wetgeving verschuiven dus de rollen en verantwoordelijkheden. Lees hier meer over in Circulair materialenplan: nieuwe normen voor een circulaire economie
Hoe kun je aan de slag?
1
1. Zorg voor inzicht in afvalstromen bij afvalverwerker
Vraag aan je afvalverwerker om inzichtelijk te maken wat er uiteindelijk met afval gebeurt. Wordt de reststroom verbrand om energie terug te winnen? Opnieuw ingezet? Waar dan? Of kan de grondstofkwaliteit beter behouden blijven met andere technieken? Misschien heeft de afvalverwerker niet meteen alle antwoorden. Ga daarom samen op zoek naar antwoorden, vraag goed door en blijf elkaar kritisch bevragen.
Goed voorbeeld: Afvalverwerker Meerlanden verdiepte het inzicht in materiaalstromen om de missie ‘Samen sneller circulair’ concreet vorm te geven. In het jaarverslag en via een materialenstromendashboard voor gemeenten presenteert de afvalverwerker actuele gegevens over onder meer de verwerking van textiel, elektronica, pmd, gft en biomassa.
2
Leg eisen vast in contracten en vergunningen
Een hoog scheidingspercentages en schoon aanleveren van afval bij verwerkers is belangrijk, maar het gaat uiteindelijk om het opnieuw inzetten van grondstoffen en voorkomen van het winnen van grondstoffen. Haalt een afvalverwerker bijvoorbeeld herbruikbare kleding uit textielafval – en verkoopt hij deze, dan is dit een circulairdere aanpak dan meteen alle textiel in de schredder gooien om te recyclen. Het is dus belangrijk om te sturen op de verschillende soorten verwerking en daarover te rapporteren. Leg dit vast in contracten en vergunningen.
- Stel acceptatienormen op, bijvoorbeeld maximaal 5% vervuiling in gft.
- Neem verwerkingsmethoden op in de aanbesteding.
- Hanteer bonus-malusconstructies voor eindverwerking. Verwerkers krijgen een bonus als zij kwalitatief hoogwaardige resultaten behalen, een laag vervuilingspercentage of hoog recyclingpercentage. Omgekeerd kan een malus (boete) worden opgelegd bij onvoldoende prestaties.
3
stuur op kwaliteits afval
Hoogwaardige verwerking wordt mogelijk als de kwaliteit van afval hoog is. Deze is afhankelijk van de kwaliteit van het oorspronkelijke product. Zet dus in op circulair productontwerp bij bedrijven en het produceren van waardevolle en herbruikbare kwaliteitsproducten. Bijvoorbeeld door bedrijven op te leiden in circulair productontwerp, -inkoop en -verkoop.
Meer weten?
- Met optimale afvalscheiding naar hoogwaardige recycling: Uitvoeringsprogramma Huishoudelijk Afval Herijking VANG – t/m 2025.
Connect met de Verschilmakers community of deel circulaire voorbeelden op het Verschilmakersplein.
Doe mee