Circulaire economie: genoeg ruimte, maar alleen als je nu kiest

Waarom is dit belangrijk?

• De circulaire economie vraagt in 2050 tot 40% meer ruimte dan de lineaire economie nu.
• Zonder ruimtelijke planning dreigt schaarste: circulaire bedrijven vinden geen plek, terwijl vervuilende activiteiten ruimte blijven innemen.
• Voorkom onomkeerbare keuzes: behoud ruimte voor activiteiten met een hogere milieucategorie.
• Dubbel ruimtegebruik in de overgangsfase betekent dat er tijdelijk extra capaciteit nodig is.
• Multimodaal ontsloten bedrijventerreinen (water, spoor en weg) worden cruciaal.

Voldoende ruimte beschikbaar

Het rapport concludeert dat er in alle scenario’s genoeg ruimte is voor de circulaire economie. Maar dat potentieel wordt alleen benut als circulaire principes echt worden toegepast. Drie scenario’s schetsen de verschillen:

• Business-as-usual: ruimte blijft grotendeels zoals nu, circulaire toepassingen komen nauwelijks van de grond.
• Groene transitie: ruimte wordt beter benut, bijvoorbeeld door herbestemming van gebouwen en circulaire bedrijventerreinen, maar de aanpak blijft gematigd.
• Versnelde transitie: bestaande ruimte en infrastructuur worden maximaal geoptimaliseerd; circulaire hubs, hergebruik van gebouwen en duurzame stadsplanning krijgen ruim baan.

De sleutel ligt bij de snelheid en intensiteit van de transitie. Hoe sneller en slimmer circulaire principes worden geïntegreerd in ruimtelijke plannen, hoe beter de beschikbare ruimte wordt benut en hoe minder nieuwe ontwikkelgebieden nodig zijn. Investeren loont.

Wat kun je hiermee als gemeente?

1. Reserveer ruimte voor circulaire bedrijvigheid in je omgevingsvisie of bestemmingsplan.
   Gemeente Amsterdam heeft circulaire hubs opgenomen in haar Omgevingsvisie 2050.
2. Herontwikkel een verouderd bedrijventerrein met ruimte voor reparatie, hergebruik of recycling.
3. In Zwolle wordt bij de herstructurering van de Marslanden expliciet ingezet op circulaire bedrijvigheid.
4. Werk samen met buurgemeenten om regionale ketens zichtbaar te maken. In Zeeland is een netwerk opgezet rond circulair bouwen met steun van alle dertien gemeenten.

Wat kun je hiermee als provincie?

1. Neem regie op ruimtelijke keuzes en behoud bedrijventerreinen met hogere milieucategorie voor circulaire functies. Gelderland geeft in de uitvoeringsagenda handvatten voor circulaire gebiedsontwikkeling.
2. Zorg voor infrastructuur die circulaire ketens versterkt, zoals logistieke knooppunten of grondstoffen-hubs. In Friesland zijn meerdere hubs voor biobased reststromen ontstaan door provinciale cofinanciering.
3. Stimuleer clustering en herstructurering op bedrijventerreinen met financiële prikkels of kennis. Gelderland ondersteunt gemeenten met een uitvoeringsagenda en praktische tips voor circulaire gebiedsontwikkeling.
4. Veranker circulariteit in provinciale programma’s voor economie, energie en ruimtelijke ordening. De provincie Noord-Holland werkt met circulaire hotspots om bedrijvigheid te stimuleren.